Τα σχολεία κλείνουν και τη θέση του διαβάσματος θα πάρει το παιχνίδι. Όσο ανυπόμονα περιμένουν τα παιδιά την ημέρα αυτή, τόσο προβληματίζονται οι γονείς, ειδικά όταν και οι δυο είναι εργαζόμενοι και δεν έχουν που να τα αφήσουν κατά τη διάρκεια του οκτάωρου. Μια καλή λύση κυρίως για το παιδί αλλά και για τους γονείς είναι η κατασκήνωση.
Πολλοί γονείς έχουν ευχάριστες αναμνήσεις από την κατασκήνωση στην οποία πήγαν οι ίδιοι όταν ήταν παιδιά. Φυσικά, τα τελευταία χρόνια οι παιδικές κατασκηνώσεις έχουν αλλάξει πολύ. Κατ' αρχήν η ευθύνη για τη λειτουργία των παιδικών εξοχών έχει περάσει πλέον από το υπουργείο Παιδείας στις κατά τόπους νομαρχίες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την εύρυθμη λειτουργία τους. Ωστόσο, υπάρχουν κατασκηνώσεις που λειτουργούν υπό την αιγίδα της Εκκλησίας της Ελλάδας, των ασφαλιστικών ταμείων και ιδιωτικές κατασκηνώσεις.
Η ιδέα της κατασκήνωσης φαντάζει ιδανική για πολλούς γονείς που δεν έχουν συγγενικά πρόσωπα εκτός πόλεως, που θα μπορούσαν να επισκεφθούν τα παιδιά την περίοδο των διακοπών. Επίσης, είναι μια καλή λύση για όλη την οικογένεια καθώς και το παιδί βρίσκεται με άτομα της ηλικίας του και διασκεδάζει και οι γονείς μπορούν να προγραμματίσουν τις δικές τους διακοπές.
Για άλλους πάλι, η ιδέα και μόνο του παιδιού μακριά από το σπίτι, τους γεμίζει ανασφάλεια και ανησυχία.
Τι είναι κατασκήνωση ;
Εδώ και αρκετά χρόνια, έχει αρχίσει να «λειτουργεί» και στην Ελλάδα ο θεσμός των παιδικών
εξοχών ή κοινά γνωστών ως κατασκηνώσεις. Ένα μεγάλο ποσοστό των Ελληνόπουλων,
έχουν κατά καιρούς πάει σε κατασκήνωση και φυσικά γνωρίζουν το τι είναι και το τι
προσφέρει μία κατασκήνωση . Παιδική εξοχή λοιπόν ή κατασκήνωση είναι μία μικρή ιδιότυπη
κοινωνία παιδιών (άλλά και ενηλίκων ορισμένες φορές) ευαίσθητη και ευάλωτη που έχει σαν
χαρακτηριστικό της την ομαδική ζωή στην φύση. Φυσικά όπως καταλαβαίνουμε για τους μεν
κατασκηνωτές (δηλαδή τα παιδιά) πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει αγάπη για την φύση, τον
συνάνθρωπο και βέβαια ανεκτικότητα στην ομαδική ζωή, ενώ για τα στελέχη (ομαδάρχες,
κοινοτάρχες, ειδικοί συνεργάτες, υπαρχηγοί και ο αρχηγός) είναι αναγκαίο μαζί με τα
προαναφερόμενα να υπάρχει πάνω απ' όλα η αγάπη για το ΠΑΙΔΙ. Σκοπός τώρα κάθε
κατασκήνωσης είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του παιδιού, η ευχάριστη
διαμονή του με πολλές ικανοποιήσεις στις ψυχικές και σωματικές του ανάγκες, διάφορες
γνώσεις και βέβαια παιχνίδι, αθλητισμός και ψυχαγωγία. Τέλος οι περισσότερες παιδικές
εξοχές βρίσκονται «μέσα στον καθαρό αέρα» και σ' ένα πραγματικά φυσικό περιβάλλον έτσι
ώστε τα παιδιά (ή γενικότερα οι κατασκηνωτές κάθε ηλικίας) να χαίρονται την διαμονή τους
στην φύση για όσο καιρό παραμείνουν εκεί. Για να θεωρηθεί μία κατασκήνωση «πετυχημένη»
θα πρέπει οι κατασκηνωτές, να φεύγουν στο τέλος κάθε περιόδου με τις καλύτερες
εντυπώσεις και έτσι να βρίσκονται και την επόμενη χρονιά «στο χώρο αυτό».
Μικρή Ιστορική Αναδρομή
Αφού λοιπόν είδαμε το τι είναι και ποιος ο σκοπός μιας παιδικής εξοχής, νομίζουμε πως θα
ήταν σκόπιμο πριν δούμε οτιδήποτε άλλο να κάνουμε μία μικρή ιστορική αναδρομή για να
γνωρίσουμε από πότε και από που «προέρχεται» ο θεσμός αυτός.
Η πρώτη κατασκήνωση σ' όλο τον κόσμο δημιουργήθηκε στην Ζυρίχη της Ελβετίας, το 1876,
από τον κληρικό Βάλτερ Μπριόν (VALTER BRION) και αποτελούταν από εξηνταοκτώ (68)
φτωχά παιδιά. Αυτή η κατασκήνωση είχε σαν σκοπό της να περάσουν καλά αυτά τα λίγα
παιδάκια τα οποία είχαν άσχημες συνθήκες διαβίωσης. Αργότερα, το 1907, ιδρύθηκε η πρώτη
προσκοπική κατασκήνωση από τον ιδρυτή του προσκοπισμού Μπάντεν Πάουελ (BADEN
POWELL). Ωστόσο ο θεσμός αυτός, άρχισε να «λειτουργεί» μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου
Πολέμου (1945) με κύριο σκοπό την ξεκούραση και την σίτιση των παιδιών έπειτα από τις
τόσες κακουχίες του πολέμου. Έτσι από τότε οι παιδικές εξοχές λειτουργούν συνεχώς,
προσφέροντας πολύτιμο έργο. Αυτές βελτιώνονται διαρκώς προκειμένου να ανταποκρίνονται
όσο το δυνατόν καλύτερα στους στόχους τους, αλλά και στις προσδοκίες των μικρών και
μεγάλων κατασκηνωτών.
Τι Προσφέρουνε Στις Κατασκηνώσεις ;
Τα κατασκηνωτικά προγράμματα προσφέρουν στα παιδιά μοναδικές ευκαιρίες για την
ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και αποτελούν μια σημαντική παροχή για τους
εργαζόμενους γονείς κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών. Διδάσκονται τα σπορ και
διοργανώνονται πολιτιστικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες όπως η μουσική και το
τραγούδι, οι κατασκευές με πηλό και άλλα υλικά, το θέατρο, καθώς και στα παραδοσιακά
κατασκηνωτικά παιχνίδια και εκδηλώσεις όπως κυνήγι θησαυρού, πάρτυ, θέατρο,
παραδοσιακοί και μοντέρνοι χοροί, εκδρομές κ.α.
Ψυχολογία παιδιού στην κατασκήνωση
Για να δει το παιδί την ομάδα σαν θετική αξία πρέπει το αίσθημα ασφαλείας και σιγουριάς
που ένιωθε στην οικογένειά του να το νιώθει και στην κατασκήνωση. Για να μπορέσει το
στέλεχος να βοηθήσει το παιδί στην ένταξη του στην ομάδα και στην υιοθέτηση από το παιδί
μιας αποδεκτής συμπεριφοράς πρέπει να προσέξει :
Τη στάση του παιδιού στην ομάδα ( ασφάλεια , χαρά, φοβία, επιθετική συμπεριφορά ).
Την ικανότητα του παιδιού να ενεργεί ως μέλος της ομάδας ( διάρκεια παιχνιδιού ,
αυτονομία, ετοιμότητα, εγωισμός, αλληλοβοήθεια )
Τη στάση του παιδιού απέναντι στους κανόνες και τις φιλονικίες ( συμμορφώνεται με
τους κανόνες , αιτιολογεί τη στάση του, αμύνεται ).
Τη στάση της ομάδας απέναντι στο παιδί ( το αποδέχεται , το απορρίπτει, το βοηθά ).
Από τους παραπάνω γενικούς σκοπούς , απορρέουν οι παρακάτω
ειδικοί στόχοι:
1. Ανάπτυξη της αυτονομίας της προσωπικότητας.
Αυτοέλεγχος και ανεκτικότητα στις φιλονικίες. Τα παιδιά εξυπηρετούνται μόνα
τους, πηγαίνουν στην τουαλέτα, αναβάλλουν τις ανάγκες, ανέχονται αποτυχίες,
ελέγχουν επιθετικότητες.
Ικανότητα επιβολής θέλησης. Μεταδίδουν τα ενδιαφέροντά τους, υποστηρίζουν
τον εαυτό τους και αυτοαμύνονται, έχουν μια σχετική ανεξαρτησία.
Ικανότητα διαπραγμάτευσης και τελικής συνεννόησης. Παίρνουν πρωτοβουλία,
έχουν ετοιμότητα προσωπικής στάσης και κριτική, αποπερατώνουν
υποχρεώσεις, προσφέρουν βοήθεια , εκφράζουν τις εμπειρίες τους.
2. Ανάπτυξη ικανοποιητικής σχέσης ανάμεσα στο παιδί και το
στέλεχος.
Ικανότητα για συνεργασία. Το παιδί διηγείται στο στέλεχος τα βιώματά του.
Νιώθει το στέλεχος σαν πρόσωπο εμπιστοσύνης.
Ανεκτικότητα στις φιλονικίες. Το παιδί μοιράζεται τις χορηγίες τoυ στελέχους με
τα άλλα παιδιά, υπομένει την πραγματικότητα ότι το στέλεχος δεν έχει πάντα την
ίδια γνώμη, αντιμετωπίζει μια φιλονικία με την παιδαγωγό.
3. Ανάπτυξη ικανοποιητικής σχέσης ανάμεσα στο παιδί και την ομάδα.
Κοινωνική ευαισθησία. Το παιδί έχει κατανόηση για τους άλλους.
Ικανότητα επικοινωνίας. Το παιδί θα ακούσει τις γνώμες των άλλων, μπορεί να
παρουσιάσει τις προσωπικές του γνώμες, εκφράζει τα συναισθήματά του,
χρησιμοποιεί αιτιολογίες για να δικαιολογήσει την κριτική του.
Ανεκτικότητα. Το παιδί ανέχεται τη συμπεριφορά των άλλων, κατανοεί τα άτακτα
παιδιά, αφήνει να ισχύσουν και άλλες γνώμες.
Ικανότητα συνεργασίας. Το παιδί παίζει με τα άλλα παιδιά, σχεδιάζει και
εφαρμόζει μια εργασία με άλλα παιδιά, αναγνωρίζει και κατανοεί την εργασία
του καθενός, παίζει ξένους ρόλους, προσφέρει βοήθεια, κρατά τους κανόνες του
παιχνιδιού.
Αλληλεγγύη. Το παιδί προσφέρει βοήθεια στους άλλους, υπερασπίζεται από
κοινού με άλλους μια υπόθεση, παραμερίζει τα δικά του συμφέροντα για το
ομαδικό καλό, υπηρετεί την ομάδα, αναλαμβάνει ευθύνες.
4. Ανάπτυξη της σχέσης του παιδιού με τα πρόσωπα του κοινωνικού
περιβάλλοντος.
Συλλογή πληροφοριών. Παρατήρηση και συνειδητή κατανόηση του κοινωνικού
περιβάλλοντος. Πληροφορίες και γνώμες ξένων προσώπων κατανοούνται
σωστά, κατανοούνται σωστά σύμβολα και ενδεικτικά σημεία του κοινωνικού
περιβάλλοντος.
Ικανότητα κριτικής. Τα παιδιά κριτικάρουν σωστά κανονισμούς, απαιτήσεις,
ανάγκες του κοινωνικού περιβάλλοντος. Αναγνωρίζουν αλλαγές στους κανόνες.
Ικανότητα επικοινωνίας. Εκφράζονται απέναντι στους ξένους ανθρώπους
καθαρά και κατανοητά. Όλοι οι παραπάνω σκοποί μπορούν να ικανοποιηθούν
κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, της καθημερινής ζωής και των εορτών που
γίνονται στις κατασκηνώσεις , πάνω απo όλα όμως η σωστή συμπεριφορά του
στελέχους συμβάλλει στο να υιοθετήσουν τα παιδιά κοινωνικές αξίες.
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 800x536.
Αποφασίστε από κοινού
Η απόφαση για την ένταξη του παιδιού σε κάποια κατασκήνωση είναι σημαντικό να ληφθεί από κοινού. Παιδιά και γονείς πρέπει να συζητήσουν, εκθέτοντας κάθε πλευρά τα επιχειρήματά της. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που στην ιδέα και μόνο τρομοκρατούνται και δεν θέλουν να αποχωριστούν τους γονείς τους. ’λλα πάλι είτε επειδή συμμαθητές τους θα επισκεφθούν το καλοκαίρι κάποια κατασκήνωση, είτε επειδή δεν έχουν φίλους ή αδέρφια, ζητάνε επίμονα να πάνε στην κατασκήνωση προς αναζήτηση παρέας.Η μέση λύση υπάρχει αρκεί κάθε πλευρά να δώσει πειστικές απαντήσεις.
Πως θα πείσετε το παιδί σας
Κατ' αρχήν θα πρέπει να γίνει σαφές ότι παιδιά μικρότερα των επτά ετών καλό είναι να μην στέλνονται σε κατασκηνώσεις, καθώς είναι ακόμα πολύ εξαρτημένα από την οικογένεια και σύμφωνα με διακεκριμένους παιδοψυχολόγους αντιμετωπίζουν προβλήματα προσαρμογής. ’ρα, αν το παιδί σας είναι κάτω των επτά ετών μάλλον θα πρέπει να περιμένετε ένα ή δυο χρόνια πριν το στείλετε κατασκήνωση.
Για τα μεγαλύτερα παιδιά που πρώτη φορά θα επισκεφθούν κατασκήνωση, καλό είναι να τους λύσετε κάθε απορία. Μια καλή ιδέα είναι να επισκεφθείτε μαζί το χώρο, ώστε να έχει μια εικόνα του τι θα συναντήσει. Στην γρήγορη προσαρμογή του βοηθάει και η σκέψη ότι εκεί θα βρει παιδιά που ήδη γνωρίζει είτε από το σχολείο, είτε από τον ευρύτερο κοινωνικό σας κύκλο (π.χ. παιδιά συναδέλφων, συγγενών ή φίλων σας).
Εξηγήστε του γιατί είναι καλό να πάει στην κατασκήνωση αποφεύγοντας τις δωροδοκίες και τις απειλές ή τις ψεύτικες υποσχέσεις (π.χ. αν πας θα σου πάρω ένα μεγάλο δώρο ή πήγαινε και αν δεν σου αρέσει θα έρθω αμέσως να σε πάρω). Οι ξεκάθαρες κουβέντες είναι προτιμότερες.
Πως θα πείσετε τον εαυτό σας
Είναι δικαιολογημένο να αισθάνεστε ανασφάλεια και να σας κυριεύει το άγχος, ειδικά όταν πρέπει πρώτη φορά να αποχωριστεί το παιδί σας ξέροντας ότι δεν θα είναι με κάποιο συγγενικό πρόσωπο (γιαγιά, παππού, θείο ή θεία). Ωστόσο, θα νιώσετε καλύτερα αν ζητήσετε τη γνώμη ενός ειδικού είτε αυτός είναι παιδοψυχολόγος, είτε εκπαιδευτικός. Η συναναστροφή του παιδιού με άτομα συνομήλικά του το βοηθάει να ανεξαρτητοποιηθεί και να κοινωνικοποιηθεί ευκολότερα, ενώ αποκτά εμπειρίες και ασχολείται με δημιουργικά πράγματα.
Ακόμα καλύτερα, επισκεφθείτε κάποια κατασκήνωση και ζητήστε πληροφορίες από τον υπεύθυνο. Δείτε τους χώρους και ζητήστε απαντήσεις σε ότι σας απασχολεί. Επίσης, πληροφορίες μπορείτε να πάρετε από τον ασφαλιστικό σας φορέα, καθώς κάθε χρόνο εκδίδονται ειδικά ενημερωτικά φυλλάδια, τα οποία λύνουν κάθε απορία.
Επιλέξτε την κατάλληλη κατασκήνωση
Η επιλογή της κατάλληλης κατασκήνωσης γίνεται ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του παιδιού και όχι τα δικά σας. Αν λοιπόν του αρέσουν τα σπορ, μπορείτε να επιλέξετε μια αθλητική κατασκήνωση. Αν πάλι τα ενδιαφέροντά του είναι γενικά, κάθε κατασκήνωση είναι κατάλληλη, καθώς το πρόγραμμα περιλαμβάνει μικρές εκδρομές, δημιουργική απασχόληση (ζωγραφική, παιχνίδια γνώσεων) και αθλητικές δραστηριότητες.
Επίσης λειτουργούν κατασκηνώσεις για παιδιά με προβλήματα υγείας όπως παιδιά που πάσχουν από διαβήτη με πρόγραμμα ανάλογα διαμορφωμένο.
Πληροφορίες μπορείτε να ζητήσετε από τον ασφαλιστικό φορέα στον οποίο υπάγεστε, είτε από τις κατά τόπους νομαρχίες. Επίσης στο διαδίκτυο θα βρείτε πληροφορίες για ένα σημαντικό αριθμό ιδιωτικών παιδικών εξοχών που είναι συμβεβλημένες με ασφαλιστικά ταμεία ή όχι και ποια είναι τα οικονομικά πακέτα που προσφέρουν.
Τι να προσέξετε
Η απόφαση ελήφθη κοινή συναινέσει αλλά υπάρχουν πράγματα που πρέπει να διευκρινίσετε όπως:
* Η απόσταση της κατασκήνωσης από τον τόπο κατοικίας. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού επιλέξτε και την τοποθεσία. Φυσικά αν πάει για πρώτη φορά κατασκήνωση και εσείς και το ίδιο θα αισθάνεται καλύτερα αν ξέρει ότι ανά πάσα στιγμή θα είστε κοντά του.
* Ενημερωθείτε για τις παροχές της κατασκήνωσης. Όλες παρέχουν πλήρες πρόγραμμα διατροφής (πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό, βραδινό) με πληθώρα επιλογών ώστε όλα τα γούστα να ικανοποιούνται. Μάλιστα, το πρόγραμμα διαμορφώνεται ανάλογα με τις ηλικιακές ομάδες που φιλοξενούνται υπό την επίβλεψη ειδικευμένου προσωπικού.
* Ρωτήστε αν υπάρχει ιατρείο με κατάλληλο προσωπικό, το οποίο και οφείλετε να ενημερώσετε σε περίπτωση που το παιδί σας έχει ανάγκη συγκεκριμένης φαρμακευτικής αγωγής. Το ιατρείο της κατασκήνωσης δεν υποχρεούται να παράσχει συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή γι' αυτό φροντίστε να προμηθεύσετε εσείς τον ιατρό ή τη νοσοκόμα. Πάντως, σε καμιά περίπτωση μην δώσετε τα φάρμακα στο παιδί σας ακόμα και αν είναι εξοικειωμένο με τη διαδικασία της χορήγησης.
* Ρωτήστε για την ηλικία και τον αριθμό των παιδιών που φιλοξενούνται κάθε περίοδο. Συνήθως λειτουργούν τρεις περίοδοι από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Όσο μικρότερος ο αριθμός των παιδιών τόσο καλύτερα.
* Ενημερωθείτε για τα μέτρα ασφαλείας. Πόσοι είναι οι συνοδοί στις μικρές ημερήσιες εκδρομές που οργανώνονται, αν υπάρχει ναυαγοσώστης κατά τη διάρκεια των επισκέψεων στην παραλία και αν υπάρχουν κανόνες καθαριότητας.
* Ζητήστε να σας ενημερώσουν για τις ημέρες και ώρες που υπάρχει επισκεπτήριο γονέων και κηδεμόνων. Συνήθως την πρώτη εβδομάδα παραμονής του παιδιού στην κατασκήνωση καλό είναι να μην το επισκεφθείτε διότι δυσκολεύετε τη διαδικασία προσαρμογής του. Πάντως όλες οι κατασκηνώσεις κάθε Κυριακή από το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα δέχονται επισκέψεις γονέων και συγγενών.
* Τέλος ζητήστε τους τηλεφωνικούς αριθμούς που μπορείτε να καλέσετε ανά πάσα στιγμή το παιδί σας και δώστε επίσης στους υπευθύνους πλήρη στοιχεία για το που μπορούν να σας βρουν σε περίπτωση ανάγκης. Ενημερώστε τους ακόμα και για το ενδεχόμενο να λείπετε σε διακοπές και ποιος είναι ο προορισμός σας.
Τα απαραίτητα για την κατασκήνωση
Οι κατασκηνώσεις προσφέρουν στους μικρούς επισκέπτες κρεβάτι, κομοδίνο και ντουλάπα στους ειδικά διαμορφωμένους κοιτώνες. Εσείς πρέπει οπωσδήποτε να μεριμνήσετε ώστε το εκδρομικό σακίδιο του παιδιού να περιλαμβάνει:
* δύο πετσέτες προσώπου
* μια πετσέτα μπάνιου
* δύο μικρές πετσέτες για τα πόδια
* μια πετσέτα θαλάσσης
* πιτζάμες, εσώρουχα, κάλτσες
* σορτς, μπλουζάκια
* μακρύ παντελόνι
* πουλόβερ ή ζακέτα
* αθλητικά παπούτσια
* σαγιονάρες
* καπέλο
* μαγιό
* αντηλιακή κρέμα
* τσάντα θαλάσσης
* βούρτσα ή χτένα
* σφουγγάρι καθαριότητας
* σαμπουάν, σαπούνι
* οδοντόκρεμα, οδοντόβουρτσα
* σακούλα πάνινη για τα άπλυτα
όλα τα παραπάνω αντικείμενα καλό είναι να τα μαρκάρετε ώστε να μην μπερδευτούν με κάποιου άλλου παιδιού ή να μην χαθούν.
Η παραμονή του παιδιού στην κατασκήνωση μπορεί να αποβεί δημιουργική και αργότερα να γίνει μια ωραία ανάμνηση. Ως γονείς οφείλετε να επιλέξετε με προσοχή τον κατάλληλο χώρο για το παιδί σας, αλλά και να σεβαστείτε την επιθυμία του να μην πάει. Σε κάθε περίπτωση πάντως η κατασκήνωση προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία στο παιδί να μάθει να συμβιώνει με άλλους ανθρώπους και να αυτοεξυπηρετείται.
Τα ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν το κόστος
Η εμπειρία της κατασκήνωσης είναι για πολλές οικογένειες απαγορευτική, με το κόστος να φτάνει ακόμη και τα 500 ευρώ. Σε αυτές τις περιπτώσεις τη λύση δίνουν τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία καλύπτουν πλήρως ή μερικώς τις επταήμερες ή δεκαπενθήμερες καλοκαιρινές αποδράσεις των μικρών ασφαλισμένων τους. Περίπου το 70% των παιδιών που παίρνουν μέρος κάθε χρόνο σε κατασκηνωτικά προγράμματα καλύπτονται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ μόλις το 30% είναι ιδιώτες. Και φέτος, τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία καθώς και οργανισμοί και επιχειρήσεις καλύπτουν πλήρως τη συμμετοχή των παιδιών των εργαζομένων σε κατασκηνώσεις. Μάλιστα η υποβολή αιτήσεων για την κάλυψη των θέσεων στις διάφορες συμβεβλημένες κατασκηνώσεις αρχίζει τις επόμενες ημέρες.
Πολλοί γονείς έχουν ευχάριστες αναμνήσεις από την κατασκήνωση στην οποία πήγαν οι ίδιοι όταν ήταν παιδιά. Φυσικά, τα τελευταία χρόνια οι παιδικές κατασκηνώσεις έχουν αλλάξει πολύ. Κατ' αρχήν η ευθύνη για τη λειτουργία των παιδικών εξοχών έχει περάσει πλέον από το υπουργείο Παιδείας στις κατά τόπους νομαρχίες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την εύρυθμη λειτουργία τους. Ωστόσο, υπάρχουν κατασκηνώσεις που λειτουργούν υπό την αιγίδα της Εκκλησίας της Ελλάδας, των ασφαλιστικών ταμείων και ιδιωτικές κατασκηνώσεις.
Η ιδέα της κατασκήνωσης φαντάζει ιδανική για πολλούς γονείς που δεν έχουν συγγενικά πρόσωπα εκτός πόλεως, που θα μπορούσαν να επισκεφθούν τα παιδιά την περίοδο των διακοπών. Επίσης, είναι μια καλή λύση για όλη την οικογένεια καθώς και το παιδί βρίσκεται με άτομα της ηλικίας του και διασκεδάζει και οι γονείς μπορούν να προγραμματίσουν τις δικές τους διακοπές.
Για άλλους πάλι, η ιδέα και μόνο του παιδιού μακριά από το σπίτι, τους γεμίζει ανασφάλεια και ανησυχία.
Τι είναι κατασκήνωση ;
Εδώ και αρκετά χρόνια, έχει αρχίσει να «λειτουργεί» και στην Ελλάδα ο θεσμός των παιδικών
εξοχών ή κοινά γνωστών ως κατασκηνώσεις. Ένα μεγάλο ποσοστό των Ελληνόπουλων,
έχουν κατά καιρούς πάει σε κατασκήνωση και φυσικά γνωρίζουν το τι είναι και το τι
προσφέρει μία κατασκήνωση . Παιδική εξοχή λοιπόν ή κατασκήνωση είναι μία μικρή ιδιότυπη
κοινωνία παιδιών (άλλά και ενηλίκων ορισμένες φορές) ευαίσθητη και ευάλωτη που έχει σαν
χαρακτηριστικό της την ομαδική ζωή στην φύση. Φυσικά όπως καταλαβαίνουμε για τους μεν
κατασκηνωτές (δηλαδή τα παιδιά) πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει αγάπη για την φύση, τον
συνάνθρωπο και βέβαια ανεκτικότητα στην ομαδική ζωή, ενώ για τα στελέχη (ομαδάρχες,
κοινοτάρχες, ειδικοί συνεργάτες, υπαρχηγοί και ο αρχηγός) είναι αναγκαίο μαζί με τα
προαναφερόμενα να υπάρχει πάνω απ' όλα η αγάπη για το ΠΑΙΔΙ. Σκοπός τώρα κάθε
κατασκήνωσης είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του παιδιού, η ευχάριστη
διαμονή του με πολλές ικανοποιήσεις στις ψυχικές και σωματικές του ανάγκες, διάφορες
γνώσεις και βέβαια παιχνίδι, αθλητισμός και ψυχαγωγία. Τέλος οι περισσότερες παιδικές
εξοχές βρίσκονται «μέσα στον καθαρό αέρα» και σ' ένα πραγματικά φυσικό περιβάλλον έτσι
ώστε τα παιδιά (ή γενικότερα οι κατασκηνωτές κάθε ηλικίας) να χαίρονται την διαμονή τους
στην φύση για όσο καιρό παραμείνουν εκεί. Για να θεωρηθεί μία κατασκήνωση «πετυχημένη»
θα πρέπει οι κατασκηνωτές, να φεύγουν στο τέλος κάθε περιόδου με τις καλύτερες
εντυπώσεις και έτσι να βρίσκονται και την επόμενη χρονιά «στο χώρο αυτό».
Μικρή Ιστορική Αναδρομή
Αφού λοιπόν είδαμε το τι είναι και ποιος ο σκοπός μιας παιδικής εξοχής, νομίζουμε πως θα
ήταν σκόπιμο πριν δούμε οτιδήποτε άλλο να κάνουμε μία μικρή ιστορική αναδρομή για να
γνωρίσουμε από πότε και από που «προέρχεται» ο θεσμός αυτός.
Η πρώτη κατασκήνωση σ' όλο τον κόσμο δημιουργήθηκε στην Ζυρίχη της Ελβετίας, το 1876,
από τον κληρικό Βάλτερ Μπριόν (VALTER BRION) και αποτελούταν από εξηνταοκτώ (68)
φτωχά παιδιά. Αυτή η κατασκήνωση είχε σαν σκοπό της να περάσουν καλά αυτά τα λίγα
παιδάκια τα οποία είχαν άσχημες συνθήκες διαβίωσης. Αργότερα, το 1907, ιδρύθηκε η πρώτη
προσκοπική κατασκήνωση από τον ιδρυτή του προσκοπισμού Μπάντεν Πάουελ (BADEN
POWELL). Ωστόσο ο θεσμός αυτός, άρχισε να «λειτουργεί» μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου
Πολέμου (1945) με κύριο σκοπό την ξεκούραση και την σίτιση των παιδιών έπειτα από τις
τόσες κακουχίες του πολέμου. Έτσι από τότε οι παιδικές εξοχές λειτουργούν συνεχώς,
προσφέροντας πολύτιμο έργο. Αυτές βελτιώνονται διαρκώς προκειμένου να ανταποκρίνονται
όσο το δυνατόν καλύτερα στους στόχους τους, αλλά και στις προσδοκίες των μικρών και
μεγάλων κατασκηνωτών.
Τι Προσφέρουνε Στις Κατασκηνώσεις ;
Τα κατασκηνωτικά προγράμματα προσφέρουν στα παιδιά μοναδικές ευκαιρίες για την
ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και αποτελούν μια σημαντική παροχή για τους
εργαζόμενους γονείς κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών. Διδάσκονται τα σπορ και
διοργανώνονται πολιτιστικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες όπως η μουσική και το
τραγούδι, οι κατασκευές με πηλό και άλλα υλικά, το θέατρο, καθώς και στα παραδοσιακά
κατασκηνωτικά παιχνίδια και εκδηλώσεις όπως κυνήγι θησαυρού, πάρτυ, θέατρο,
παραδοσιακοί και μοντέρνοι χοροί, εκδρομές κ.α.
Ψυχολογία παιδιού στην κατασκήνωση
Για να δει το παιδί την ομάδα σαν θετική αξία πρέπει το αίσθημα ασφαλείας και σιγουριάς
που ένιωθε στην οικογένειά του να το νιώθει και στην κατασκήνωση. Για να μπορέσει το
στέλεχος να βοηθήσει το παιδί στην ένταξη του στην ομάδα και στην υιοθέτηση από το παιδί
μιας αποδεκτής συμπεριφοράς πρέπει να προσέξει :
Τη στάση του παιδιού στην ομάδα ( ασφάλεια , χαρά, φοβία, επιθετική συμπεριφορά ).
Την ικανότητα του παιδιού να ενεργεί ως μέλος της ομάδας ( διάρκεια παιχνιδιού ,
αυτονομία, ετοιμότητα, εγωισμός, αλληλοβοήθεια )
Τη στάση του παιδιού απέναντι στους κανόνες και τις φιλονικίες ( συμμορφώνεται με
τους κανόνες , αιτιολογεί τη στάση του, αμύνεται ).
Τη στάση της ομάδας απέναντι στο παιδί ( το αποδέχεται , το απορρίπτει, το βοηθά ).
Από τους παραπάνω γενικούς σκοπούς , απορρέουν οι παρακάτω
ειδικοί στόχοι:
1. Ανάπτυξη της αυτονομίας της προσωπικότητας.
Αυτοέλεγχος και ανεκτικότητα στις φιλονικίες. Τα παιδιά εξυπηρετούνται μόνα
τους, πηγαίνουν στην τουαλέτα, αναβάλλουν τις ανάγκες, ανέχονται αποτυχίες,
ελέγχουν επιθετικότητες.
Ικανότητα επιβολής θέλησης. Μεταδίδουν τα ενδιαφέροντά τους, υποστηρίζουν
τον εαυτό τους και αυτοαμύνονται, έχουν μια σχετική ανεξαρτησία.
Ικανότητα διαπραγμάτευσης και τελικής συνεννόησης. Παίρνουν πρωτοβουλία,
έχουν ετοιμότητα προσωπικής στάσης και κριτική, αποπερατώνουν
υποχρεώσεις, προσφέρουν βοήθεια , εκφράζουν τις εμπειρίες τους.
2. Ανάπτυξη ικανοποιητικής σχέσης ανάμεσα στο παιδί και το
στέλεχος.
Ικανότητα για συνεργασία. Το παιδί διηγείται στο στέλεχος τα βιώματά του.
Νιώθει το στέλεχος σαν πρόσωπο εμπιστοσύνης.
Ανεκτικότητα στις φιλονικίες. Το παιδί μοιράζεται τις χορηγίες τoυ στελέχους με
τα άλλα παιδιά, υπομένει την πραγματικότητα ότι το στέλεχος δεν έχει πάντα την
ίδια γνώμη, αντιμετωπίζει μια φιλονικία με την παιδαγωγό.
3. Ανάπτυξη ικανοποιητικής σχέσης ανάμεσα στο παιδί και την ομάδα.
Κοινωνική ευαισθησία. Το παιδί έχει κατανόηση για τους άλλους.
Ικανότητα επικοινωνίας. Το παιδί θα ακούσει τις γνώμες των άλλων, μπορεί να
παρουσιάσει τις προσωπικές του γνώμες, εκφράζει τα συναισθήματά του,
χρησιμοποιεί αιτιολογίες για να δικαιολογήσει την κριτική του.
Ανεκτικότητα. Το παιδί ανέχεται τη συμπεριφορά των άλλων, κατανοεί τα άτακτα
παιδιά, αφήνει να ισχύσουν και άλλες γνώμες.
Ικανότητα συνεργασίας. Το παιδί παίζει με τα άλλα παιδιά, σχεδιάζει και
εφαρμόζει μια εργασία με άλλα παιδιά, αναγνωρίζει και κατανοεί την εργασία
του καθενός, παίζει ξένους ρόλους, προσφέρει βοήθεια, κρατά τους κανόνες του
παιχνιδιού.
Αλληλεγγύη. Το παιδί προσφέρει βοήθεια στους άλλους, υπερασπίζεται από
κοινού με άλλους μια υπόθεση, παραμερίζει τα δικά του συμφέροντα για το
ομαδικό καλό, υπηρετεί την ομάδα, αναλαμβάνει ευθύνες.
4. Ανάπτυξη της σχέσης του παιδιού με τα πρόσωπα του κοινωνικού
περιβάλλοντος.
Συλλογή πληροφοριών. Παρατήρηση και συνειδητή κατανόηση του κοινωνικού
περιβάλλοντος. Πληροφορίες και γνώμες ξένων προσώπων κατανοούνται
σωστά, κατανοούνται σωστά σύμβολα και ενδεικτικά σημεία του κοινωνικού
περιβάλλοντος.
Ικανότητα κριτικής. Τα παιδιά κριτικάρουν σωστά κανονισμούς, απαιτήσεις,
ανάγκες του κοινωνικού περιβάλλοντος. Αναγνωρίζουν αλλαγές στους κανόνες.
Ικανότητα επικοινωνίας. Εκφράζονται απέναντι στους ξένους ανθρώπους
καθαρά και κατανοητά. Όλοι οι παραπάνω σκοποί μπορούν να ικανοποιηθούν
κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, της καθημερινής ζωής και των εορτών που
γίνονται στις κατασκηνώσεις , πάνω απo όλα όμως η σωστή συμπεριφορά του
στελέχους συμβάλλει στο να υιοθετήσουν τα παιδιά κοινωνικές αξίες.
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 800x536.
Αποφασίστε από κοινού
Η απόφαση για την ένταξη του παιδιού σε κάποια κατασκήνωση είναι σημαντικό να ληφθεί από κοινού. Παιδιά και γονείς πρέπει να συζητήσουν, εκθέτοντας κάθε πλευρά τα επιχειρήματά της. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που στην ιδέα και μόνο τρομοκρατούνται και δεν θέλουν να αποχωριστούν τους γονείς τους. ’λλα πάλι είτε επειδή συμμαθητές τους θα επισκεφθούν το καλοκαίρι κάποια κατασκήνωση, είτε επειδή δεν έχουν φίλους ή αδέρφια, ζητάνε επίμονα να πάνε στην κατασκήνωση προς αναζήτηση παρέας.Η μέση λύση υπάρχει αρκεί κάθε πλευρά να δώσει πειστικές απαντήσεις.
Πως θα πείσετε το παιδί σας
Κατ' αρχήν θα πρέπει να γίνει σαφές ότι παιδιά μικρότερα των επτά ετών καλό είναι να μην στέλνονται σε κατασκηνώσεις, καθώς είναι ακόμα πολύ εξαρτημένα από την οικογένεια και σύμφωνα με διακεκριμένους παιδοψυχολόγους αντιμετωπίζουν προβλήματα προσαρμογής. ’ρα, αν το παιδί σας είναι κάτω των επτά ετών μάλλον θα πρέπει να περιμένετε ένα ή δυο χρόνια πριν το στείλετε κατασκήνωση.
Για τα μεγαλύτερα παιδιά που πρώτη φορά θα επισκεφθούν κατασκήνωση, καλό είναι να τους λύσετε κάθε απορία. Μια καλή ιδέα είναι να επισκεφθείτε μαζί το χώρο, ώστε να έχει μια εικόνα του τι θα συναντήσει. Στην γρήγορη προσαρμογή του βοηθάει και η σκέψη ότι εκεί θα βρει παιδιά που ήδη γνωρίζει είτε από το σχολείο, είτε από τον ευρύτερο κοινωνικό σας κύκλο (π.χ. παιδιά συναδέλφων, συγγενών ή φίλων σας).
Εξηγήστε του γιατί είναι καλό να πάει στην κατασκήνωση αποφεύγοντας τις δωροδοκίες και τις απειλές ή τις ψεύτικες υποσχέσεις (π.χ. αν πας θα σου πάρω ένα μεγάλο δώρο ή πήγαινε και αν δεν σου αρέσει θα έρθω αμέσως να σε πάρω). Οι ξεκάθαρες κουβέντες είναι προτιμότερες.
Πως θα πείσετε τον εαυτό σας
Είναι δικαιολογημένο να αισθάνεστε ανασφάλεια και να σας κυριεύει το άγχος, ειδικά όταν πρέπει πρώτη φορά να αποχωριστεί το παιδί σας ξέροντας ότι δεν θα είναι με κάποιο συγγενικό πρόσωπο (γιαγιά, παππού, θείο ή θεία). Ωστόσο, θα νιώσετε καλύτερα αν ζητήσετε τη γνώμη ενός ειδικού είτε αυτός είναι παιδοψυχολόγος, είτε εκπαιδευτικός. Η συναναστροφή του παιδιού με άτομα συνομήλικά του το βοηθάει να ανεξαρτητοποιηθεί και να κοινωνικοποιηθεί ευκολότερα, ενώ αποκτά εμπειρίες και ασχολείται με δημιουργικά πράγματα.
Ακόμα καλύτερα, επισκεφθείτε κάποια κατασκήνωση και ζητήστε πληροφορίες από τον υπεύθυνο. Δείτε τους χώρους και ζητήστε απαντήσεις σε ότι σας απασχολεί. Επίσης, πληροφορίες μπορείτε να πάρετε από τον ασφαλιστικό σας φορέα, καθώς κάθε χρόνο εκδίδονται ειδικά ενημερωτικά φυλλάδια, τα οποία λύνουν κάθε απορία.
Επιλέξτε την κατάλληλη κατασκήνωση
Η επιλογή της κατάλληλης κατασκήνωσης γίνεται ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του παιδιού και όχι τα δικά σας. Αν λοιπόν του αρέσουν τα σπορ, μπορείτε να επιλέξετε μια αθλητική κατασκήνωση. Αν πάλι τα ενδιαφέροντά του είναι γενικά, κάθε κατασκήνωση είναι κατάλληλη, καθώς το πρόγραμμα περιλαμβάνει μικρές εκδρομές, δημιουργική απασχόληση (ζωγραφική, παιχνίδια γνώσεων) και αθλητικές δραστηριότητες.
Επίσης λειτουργούν κατασκηνώσεις για παιδιά με προβλήματα υγείας όπως παιδιά που πάσχουν από διαβήτη με πρόγραμμα ανάλογα διαμορφωμένο.
Πληροφορίες μπορείτε να ζητήσετε από τον ασφαλιστικό φορέα στον οποίο υπάγεστε, είτε από τις κατά τόπους νομαρχίες. Επίσης στο διαδίκτυο θα βρείτε πληροφορίες για ένα σημαντικό αριθμό ιδιωτικών παιδικών εξοχών που είναι συμβεβλημένες με ασφαλιστικά ταμεία ή όχι και ποια είναι τα οικονομικά πακέτα που προσφέρουν.
Τι να προσέξετε
Η απόφαση ελήφθη κοινή συναινέσει αλλά υπάρχουν πράγματα που πρέπει να διευκρινίσετε όπως:
* Η απόσταση της κατασκήνωσης από τον τόπο κατοικίας. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού επιλέξτε και την τοποθεσία. Φυσικά αν πάει για πρώτη φορά κατασκήνωση και εσείς και το ίδιο θα αισθάνεται καλύτερα αν ξέρει ότι ανά πάσα στιγμή θα είστε κοντά του.
* Ενημερωθείτε για τις παροχές της κατασκήνωσης. Όλες παρέχουν πλήρες πρόγραμμα διατροφής (πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό, βραδινό) με πληθώρα επιλογών ώστε όλα τα γούστα να ικανοποιούνται. Μάλιστα, το πρόγραμμα διαμορφώνεται ανάλογα με τις ηλικιακές ομάδες που φιλοξενούνται υπό την επίβλεψη ειδικευμένου προσωπικού.
* Ρωτήστε αν υπάρχει ιατρείο με κατάλληλο προσωπικό, το οποίο και οφείλετε να ενημερώσετε σε περίπτωση που το παιδί σας έχει ανάγκη συγκεκριμένης φαρμακευτικής αγωγής. Το ιατρείο της κατασκήνωσης δεν υποχρεούται να παράσχει συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή γι' αυτό φροντίστε να προμηθεύσετε εσείς τον ιατρό ή τη νοσοκόμα. Πάντως, σε καμιά περίπτωση μην δώσετε τα φάρμακα στο παιδί σας ακόμα και αν είναι εξοικειωμένο με τη διαδικασία της χορήγησης.
* Ρωτήστε για την ηλικία και τον αριθμό των παιδιών που φιλοξενούνται κάθε περίοδο. Συνήθως λειτουργούν τρεις περίοδοι από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Όσο μικρότερος ο αριθμός των παιδιών τόσο καλύτερα.
* Ενημερωθείτε για τα μέτρα ασφαλείας. Πόσοι είναι οι συνοδοί στις μικρές ημερήσιες εκδρομές που οργανώνονται, αν υπάρχει ναυαγοσώστης κατά τη διάρκεια των επισκέψεων στην παραλία και αν υπάρχουν κανόνες καθαριότητας.
* Ζητήστε να σας ενημερώσουν για τις ημέρες και ώρες που υπάρχει επισκεπτήριο γονέων και κηδεμόνων. Συνήθως την πρώτη εβδομάδα παραμονής του παιδιού στην κατασκήνωση καλό είναι να μην το επισκεφθείτε διότι δυσκολεύετε τη διαδικασία προσαρμογής του. Πάντως όλες οι κατασκηνώσεις κάθε Κυριακή από το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα δέχονται επισκέψεις γονέων και συγγενών.
* Τέλος ζητήστε τους τηλεφωνικούς αριθμούς που μπορείτε να καλέσετε ανά πάσα στιγμή το παιδί σας και δώστε επίσης στους υπευθύνους πλήρη στοιχεία για το που μπορούν να σας βρουν σε περίπτωση ανάγκης. Ενημερώστε τους ακόμα και για το ενδεχόμενο να λείπετε σε διακοπές και ποιος είναι ο προορισμός σας.
Τα απαραίτητα για την κατασκήνωση
Οι κατασκηνώσεις προσφέρουν στους μικρούς επισκέπτες κρεβάτι, κομοδίνο και ντουλάπα στους ειδικά διαμορφωμένους κοιτώνες. Εσείς πρέπει οπωσδήποτε να μεριμνήσετε ώστε το εκδρομικό σακίδιο του παιδιού να περιλαμβάνει:
* δύο πετσέτες προσώπου
* μια πετσέτα μπάνιου
* δύο μικρές πετσέτες για τα πόδια
* μια πετσέτα θαλάσσης
* πιτζάμες, εσώρουχα, κάλτσες
* σορτς, μπλουζάκια
* μακρύ παντελόνι
* πουλόβερ ή ζακέτα
* αθλητικά παπούτσια
* σαγιονάρες
* καπέλο
* μαγιό
* αντηλιακή κρέμα
* τσάντα θαλάσσης
* βούρτσα ή χτένα
* σφουγγάρι καθαριότητας
* σαμπουάν, σαπούνι
* οδοντόκρεμα, οδοντόβουρτσα
* σακούλα πάνινη για τα άπλυτα
όλα τα παραπάνω αντικείμενα καλό είναι να τα μαρκάρετε ώστε να μην μπερδευτούν με κάποιου άλλου παιδιού ή να μην χαθούν.
Η παραμονή του παιδιού στην κατασκήνωση μπορεί να αποβεί δημιουργική και αργότερα να γίνει μια ωραία ανάμνηση. Ως γονείς οφείλετε να επιλέξετε με προσοχή τον κατάλληλο χώρο για το παιδί σας, αλλά και να σεβαστείτε την επιθυμία του να μην πάει. Σε κάθε περίπτωση πάντως η κατασκήνωση προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία στο παιδί να μάθει να συμβιώνει με άλλους ανθρώπους και να αυτοεξυπηρετείται.
Τα ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν το κόστος
Η εμπειρία της κατασκήνωσης είναι για πολλές οικογένειες απαγορευτική, με το κόστος να φτάνει ακόμη και τα 500 ευρώ. Σε αυτές τις περιπτώσεις τη λύση δίνουν τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία καλύπτουν πλήρως ή μερικώς τις επταήμερες ή δεκαπενθήμερες καλοκαιρινές αποδράσεις των μικρών ασφαλισμένων τους. Περίπου το 70% των παιδιών που παίρνουν μέρος κάθε χρόνο σε κατασκηνωτικά προγράμματα καλύπτονται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ μόλις το 30% είναι ιδιώτες. Και φέτος, τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία καθώς και οργανισμοί και επιχειρήσεις καλύπτουν πλήρως τη συμμετοχή των παιδιών των εργαζομένων σε κατασκηνώσεις. Μάλιστα η υποβολή αιτήσεων για την κάλυψη των θέσεων στις διάφορες συμβεβλημένες κατασκηνώσεις αρχίζει τις επόμενες ημέρες.
