Κάποιος θα μπορούσε να ρωτήσει «...και τι χρειάζονται τα σχολικά βοηθήματα σ’ ένα σχολείο που κάνει καλά τη δουλειά του;» Άλλος θα μπορούσε να του απαντήσει «...και τι να κάνει το σχολείο όταν ο γονιός δεν μπορεί να βοηθήσει στη διαδικασία της εμπέδωσης;», ενώ δεν θα είχε άδικο κι όποιος θα έλεγε «...μα κάθε παιδί είναι ξεχωριστή περίπτωση και έχει ξεχωριστές ανάγκες!» Το θέμα, λοιπόν, είναι πολυσύνθετο και εξαρτάται από το αναλυτικό πρόγραμμα, από τον δάσκαλο και το σχολείο, από τον μαθητή και τον γονιό. Όλοι αυτοί οι παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αν και τι είδους σχολικά βοηθήματα χρειάζεται να έχει στο σπίτι ένα παιδί.
Ακόμη κι αν το να διαβάζουν με τόσο πάθος τα παιδιά οι γονείς τους και να τα στέλνουν «φροντιστήριο» είναι μοναδικά ελληνικά φαινόμενα, τα σχολικά βοηθήματα ΔΕΝ είναι μόνο δική μας εφεύρεση. Θα βρείτε ανάλογα βιβλία στην Ιταλία, στην Γαλλία, στην Αγγλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι η στήριξη στο σπίτι δεν είναι μόνο έγνοια του έλληνα γονιού! Είναι μέλημα κάθε γονιού σε όλο τον κόσμο. Ας απαλλάξουμε, λοιπόν, το ελληνικό σχολείο τουλάχιστον από την κατηγορία ότι αναγκάζει τα παιδιά να δουλεύουν με σχολικά βοηθήματα.
Τα είδη των σχολικών βοηθημάτων
Ανάλογα με τις περιπτώσεις υπάρχουν πολλά είδη σχολικών βοηθημάτων:
1. Μια πρώτη κατηγορία είναι αυτά που έρχονται να συμπληρώσουν το αναλυτικό πρόγραμμα, να δείξουν τρόπους και περιπτώσεις που δεν χωρούν στο ωρολόγιο πρόγραμμα, να εξασκήσουν και να ενισχύσουν τα χαρισματικά παιδιά που έχουν ανάγκη επιπλέον εκπαιδευτικών παροχών. Αυτά τα βιβλία, αν δούμε ότι το παιδί μας τα αγαπάει και τα ζητάει, άρα έχουν κάνει τη μάθηση διασκέδαση, είναι σωστό να του τα παρέχουμε. ΔΕΝ προσφέρουν έτοιμες λύσεις, ΔΕΝ δίνουν απαντήσεις στα σχολικά βιβλία, αλλά εμπλουτίζουν και διευρύνουν τη μάθηση! Πολλά περιέχουν παιχνίδια, κάρτες, κατασκευές και ό,τι άλλο μπορεί να προκαλέσει την επινοητικότητα και την αποκλίνουσα σκέψη με τις οποίες το σχολείο ασχολείται ελάχιστα!
2. Μια άλλη κατηγορία είναι τα βοηθήματα που λύνουν (απαντούν στις ερωτήσεις) ασκήσεις των σχολικών βιβλίων. Αυτά σ’ έναν μαθητή που φοιτά σ’ ένα καλό σχολείο και έχει έναν αξιόλογο δάσκαλο είναι περιττά! Κι όμως, όλοι μας έχει τύχει ν’ ακούσουμε περιπτώσεις που πρέπει ο γονιός να «διδάξει» και να βοηθήσει το παιδί να «λύσει» ασκήσεις, άρα να μεταλλαχθεί σε εκπαιδευτικός! Ακόμη κι αν ξέρουμε πως ΔΕΝ πρέπει να το κάνει, πώς να το εξηγήσει αυτό στο παιδί που του ζητάει βοήθεια; Εάν είστε σε τέτοιο σχολείο ή το παιδί σας έχει έναν αξιόλογο δάσκαλο, σας προτείνω να έχετε τα βιβλία για δική σας χρήση και να τα διαβάζετε εσείς! Έτσι θα μπορέσετε να βοηθήσετε το παιδί σας, χωρίς να του δώσετε έτοιμες λύσεις. Τέτοιου είδους βοηθήματα χρησιμοποιούν και οι γονείς που επιζητούν πάντα καλούς βαθμούς, θέλουν να προετοιμάζουν το παιδί τους για το παρακάτω, θέλουν να είναι πάντα το τετράδιό του αλάνθαστο, είτε έχει καταλάβει, είτε όχι. Οι γονείς αυτοί παίζουν λανθασμένα τον ρόλο του δασκάλου. Στερούν δε από το παιδί τους την ευκαιρία μιας διορθωτικής διδασκαλίας στο σχολείο από τον δάσκαλο, μιας διδασκαλίας που θα βασιζόταν στη διαχείριση των λαθών! Πώς να γίνει αυτό όταν λάθη ΔΕΝ υπάρχουν; Πρέπει να εμπιστευόμαστε το σχολείο και τον δάσκαλο και να ακολουθούμε τις οδηγίες τους όταν μας λένε να μην βοηθάμε το παιδί ή να μην του λύνουμε τις ασκήσεις χρησιμοποιώντας βοηθήματα.
3. Μια άλλη περίπτωση είναι τα παιδιά που έχουν δυσκολίες και χρειάζονται ενίσχυση. Τα σχολικά βοηθήματα ενδείκνυνται για ενισχυτική διδασκαλία, μια και συνήθως, πέρα από την άσκηση του σχολικού βιβλίου, έχουν πληθώρα άλλων παρόμοιων ασκήσεων, ενώ συχνά προσεγγίζουν τη γνώση και από άλλους δρόμους, πέρα απ’ αυτόν που προτείνει το σχολικό βιβλίο. Δρόμους που μπορεί να ταιριάζουν περισσότερο στο παιδί που δυσκολεύεται και, τελικά, να το βοηθούν να κατακτήσει ευκολότερα τη γνώση.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι δεν μπορεί κανείς να καταξιώσει ούτε να καταδικάσει τα σχολικά βοηθήματα, αβασάνιστα! Υπάρχουν βοηθήματα που είναι καλύτερα από το σχολικό βιβλίο και πάνε τη διδασκαλία και τη μάθηση ένα βήμα πιο πέρα. Υπάρχουν και βοηθήματα που λύνουν τις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου, και μάλιστα μ’ έναν τρόπο ξεπερασμένο και δασκαλοκεντρικό! Τι απομένει στον γονιό που, τελικά, τ’ αγοράζει; Να ξέρει το παιδί του και τις ανάγκες του, να εμπιστευτεί το σχολείο και τον δάσκαλο, να ξέρει ποιος είναι ο δικός του ρόλος στη διαδικασία της μάθησης και από εκεί και πέρα υπάρχουν βοηθήματα για όλες τις ανάγκες και για όλα τα γούστα στην αγορά! Αρκεί να ψάξετε!
Η συμβουλή μας: Μην δίνετε στα παιδιά σας έτοιμες λύσεις στις ασκήσεις τους. Τα παιδιά θα μάθουν μέσα από τα λάθη τους.
*Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Ακόμη κι αν το να διαβάζουν με τόσο πάθος τα παιδιά οι γονείς τους και να τα στέλνουν «φροντιστήριο» είναι μοναδικά ελληνικά φαινόμενα, τα σχολικά βοηθήματα ΔΕΝ είναι μόνο δική μας εφεύρεση. Θα βρείτε ανάλογα βιβλία στην Ιταλία, στην Γαλλία, στην Αγγλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι η στήριξη στο σπίτι δεν είναι μόνο έγνοια του έλληνα γονιού! Είναι μέλημα κάθε γονιού σε όλο τον κόσμο. Ας απαλλάξουμε, λοιπόν, το ελληνικό σχολείο τουλάχιστον από την κατηγορία ότι αναγκάζει τα παιδιά να δουλεύουν με σχολικά βοηθήματα.
Τα είδη των σχολικών βοηθημάτων
Ανάλογα με τις περιπτώσεις υπάρχουν πολλά είδη σχολικών βοηθημάτων:
1. Μια πρώτη κατηγορία είναι αυτά που έρχονται να συμπληρώσουν το αναλυτικό πρόγραμμα, να δείξουν τρόπους και περιπτώσεις που δεν χωρούν στο ωρολόγιο πρόγραμμα, να εξασκήσουν και να ενισχύσουν τα χαρισματικά παιδιά που έχουν ανάγκη επιπλέον εκπαιδευτικών παροχών. Αυτά τα βιβλία, αν δούμε ότι το παιδί μας τα αγαπάει και τα ζητάει, άρα έχουν κάνει τη μάθηση διασκέδαση, είναι σωστό να του τα παρέχουμε. ΔΕΝ προσφέρουν έτοιμες λύσεις, ΔΕΝ δίνουν απαντήσεις στα σχολικά βιβλία, αλλά εμπλουτίζουν και διευρύνουν τη μάθηση! Πολλά περιέχουν παιχνίδια, κάρτες, κατασκευές και ό,τι άλλο μπορεί να προκαλέσει την επινοητικότητα και την αποκλίνουσα σκέψη με τις οποίες το σχολείο ασχολείται ελάχιστα!
2. Μια άλλη κατηγορία είναι τα βοηθήματα που λύνουν (απαντούν στις ερωτήσεις) ασκήσεις των σχολικών βιβλίων. Αυτά σ’ έναν μαθητή που φοιτά σ’ ένα καλό σχολείο και έχει έναν αξιόλογο δάσκαλο είναι περιττά! Κι όμως, όλοι μας έχει τύχει ν’ ακούσουμε περιπτώσεις που πρέπει ο γονιός να «διδάξει» και να βοηθήσει το παιδί να «λύσει» ασκήσεις, άρα να μεταλλαχθεί σε εκπαιδευτικός! Ακόμη κι αν ξέρουμε πως ΔΕΝ πρέπει να το κάνει, πώς να το εξηγήσει αυτό στο παιδί που του ζητάει βοήθεια; Εάν είστε σε τέτοιο σχολείο ή το παιδί σας έχει έναν αξιόλογο δάσκαλο, σας προτείνω να έχετε τα βιβλία για δική σας χρήση και να τα διαβάζετε εσείς! Έτσι θα μπορέσετε να βοηθήσετε το παιδί σας, χωρίς να του δώσετε έτοιμες λύσεις. Τέτοιου είδους βοηθήματα χρησιμοποιούν και οι γονείς που επιζητούν πάντα καλούς βαθμούς, θέλουν να προετοιμάζουν το παιδί τους για το παρακάτω, θέλουν να είναι πάντα το τετράδιό του αλάνθαστο, είτε έχει καταλάβει, είτε όχι. Οι γονείς αυτοί παίζουν λανθασμένα τον ρόλο του δασκάλου. Στερούν δε από το παιδί τους την ευκαιρία μιας διορθωτικής διδασκαλίας στο σχολείο από τον δάσκαλο, μιας διδασκαλίας που θα βασιζόταν στη διαχείριση των λαθών! Πώς να γίνει αυτό όταν λάθη ΔΕΝ υπάρχουν; Πρέπει να εμπιστευόμαστε το σχολείο και τον δάσκαλο και να ακολουθούμε τις οδηγίες τους όταν μας λένε να μην βοηθάμε το παιδί ή να μην του λύνουμε τις ασκήσεις χρησιμοποιώντας βοηθήματα.
3. Μια άλλη περίπτωση είναι τα παιδιά που έχουν δυσκολίες και χρειάζονται ενίσχυση. Τα σχολικά βοηθήματα ενδείκνυνται για ενισχυτική διδασκαλία, μια και συνήθως, πέρα από την άσκηση του σχολικού βιβλίου, έχουν πληθώρα άλλων παρόμοιων ασκήσεων, ενώ συχνά προσεγγίζουν τη γνώση και από άλλους δρόμους, πέρα απ’ αυτόν που προτείνει το σχολικό βιβλίο. Δρόμους που μπορεί να ταιριάζουν περισσότερο στο παιδί που δυσκολεύεται και, τελικά, να το βοηθούν να κατακτήσει ευκολότερα τη γνώση.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι δεν μπορεί κανείς να καταξιώσει ούτε να καταδικάσει τα σχολικά βοηθήματα, αβασάνιστα! Υπάρχουν βοηθήματα που είναι καλύτερα από το σχολικό βιβλίο και πάνε τη διδασκαλία και τη μάθηση ένα βήμα πιο πέρα. Υπάρχουν και βοηθήματα που λύνουν τις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου, και μάλιστα μ’ έναν τρόπο ξεπερασμένο και δασκαλοκεντρικό! Τι απομένει στον γονιό που, τελικά, τ’ αγοράζει; Να ξέρει το παιδί του και τις ανάγκες του, να εμπιστευτεί το σχολείο και τον δάσκαλο, να ξέρει ποιος είναι ο δικός του ρόλος στη διαδικασία της μάθησης και από εκεί και πέρα υπάρχουν βοηθήματα για όλες τις ανάγκες και για όλα τα γούστα στην αγορά! Αρκεί να ψάξετε!
Η συμβουλή μας: Μην δίνετε στα παιδιά σας έτοιμες λύσεις στις ασκήσεις τους. Τα παιδιά θα μάθουν μέσα από τα λάθη τους.
*Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
