Η κύρια ενασχόλησή μας στον δρόμο ως οδηγοί είναι να φτάσουμε όλοι, εμείς και οι άλλοι, ασφαλείς στον προορισμό μας. Η οδήγηση δεν είναι τρόπος εντυπωσιασμού των άλλων, το αυτοκίνητό μας δεν είναι το γραφείο μας, η κουζίνα μας, το εφηβικό μας δωμάτιο ή το σαλόνι μας που το έχουμε βγάλει στον δρόμο, άσχετα αν κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν γι'αυτό, μαρκετάροντάς το και πουλώντας το πολύ έξυπνα.
Τα πράγματα που μπορούν να μας αποσπάσουν την προσοχή είναι πάρα πολλά.
Έντονες συζητήσεις με επιβάτες, παιδιά που χοροπηδούν στο κάθισμα, το σωστά δεμένο στο πίσω κάθισμα μωρό μας που κλαίει, άναμμα και κάφτρες τσιγάρων, καφέδες-αναψυκτικά-φαγητά, ψάξιμο του σωστού cd, μακιγιάρισμα, χτένισμα, διάβασμα χάρτη-εφημερίδας-περιοδικού, ακόμα και η μεταφορά ελεύθερου ζώου μέσα στο αμάξι, είναι μόνο μερικά.
Ταξιδεύοντας με 30 μέτρα ανά δευτερόλεπτο (110 χμ/ώρα), αρκεί μία μικρή απροσεξία μας, ένα στιγμιαίο κοίταγμα κάπου άλλού για να βρεθούμε κάτω από το φορτηγό ή να παρασύρουμε ένα πεζό. Περίπου 25-30% των ατυχημάτων* δημιουργούνται από κάποια "απόσπαση της προσοχής" του οδηγού.
Ας δούμε λίγο και τις πιο hi-tech ενασχολήσεις μας, που είναι τόσο στην μόδα και εχουν παρει μορφή επιδημίας.
Ο ήχος στο αμάξι έχει αλλάξει πολύ από την εποχή του μεγάλου στρογγυλού κουμπιού για την ένταση και των 6 (αν ήμασταν τυχεροί!) μηχανικών ρυθμίσεων των σταθμών. Τώρα χρειαζόμαστε τα λεπτά άκρα ενός ταχυδακτυλουργού και όραση γερακιού για να δούμε τι γράφει πάνω σε κάθε κουμπάκι και να καταφέρουμε να το πατήσουμε. Ειδικά αν το "εργαλείο" είναι χωμένο πίσω από τον λεβιέ, μπορεί να χρειαστεί να … σκύψουμε (!) χάνοντας τον δρόμο για αρκετά δευτερόλεπτα. Τα "μπάσα" του στερεο-φoνικού βρίσκονται 4 υπομενού κάτω, ενώ για να φτιάξουμε εκείνο το "φύσημα" στο βάθος μπορεί να χρειαστεί μάστερ από ιαπωνικό πανεπιστήμιο. Όλα τα παραπάνω παρόλο που τα θεωρούμε φυσιολογικά, απλά δεν είναι. Η απόσπαση της προσοχής μας είναι εγκληματικά μεγάλη όταν προσπαθούμε να ρυθμίσουμε τα παραπάνω τέρατα τεχνολογίας. Όσο μάλιστα η ηλικία μας μεγαλώνει, η κοντινή μας όραση χειροτερεύει και τόσο πιο απλές ρυθμίσεις αναζητούμε.
Οι υπερβολές με 4000 watt δεν λείπουν και συνήθως ακολουθούνται από πλήρη αναισθησία. Η ένταση καλύπτει οποιονδήποτε ήχο της κίνησης και αποσπά την προσοχή. Δυστυχώς, δεν καταλαβαίνουμε πόσο επικίνδυνο είναι γιατί το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να καμαρώσουμε σαν βατράχια που κοάζουν για την απίστευτη αγένειά μας προς την ψυχική ηρεμία των άλλων, οι οποίοι (στην καλύτερη περίπτωση) γελάνε μαζί μας.
Μετά τον ήχο ήρθε η εποχή της εικόνας. Όταν οι σοβαροί κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν ροοστάτες για το ταμπλό ή και λειτουργίες black panel που σβήνουν τα "άχρηστα" όργανα για να μην μας αποσπούν την προσοχή, εμείς προσπαθούμε με όλους τους δυνατούς τρόπους να έχουμε κάτι κινούμενο και φωτεινό ακριβώς μπροστά στο πρόσωπό μας. Οι TFT οθόνες μεγαλώνουν υπέρμετρα, ενώ η χρήση τους κάθε άλλο παρά η ενδεδειγμένη είναι. Ακυρώνουμε την σύνδεση του χειρόφρενου (που επιτρέπει την λειτουργία της οθόνης μόνο με σταματημένο αυτοκίνητο) και επιλέγουμε να βλέπουμε ταινίες, βιντεο-κλιπ ή πρωινάδικα (αγαπημένα των ταξί) την ώρα που οδηγούμε.
Ακόμα και αν δεχθούμε ότι η τηλεόραση ή το βίντεο χρειάζονται σε ένα αυτοκίνητο, πρέπει να είμαστε αυστηροί ως προς την χρήση του. Η οθόνη πρέπει να είναι γυρισμένη προς τον συνοδηγό ή τοποθετημένη πίσω για τα παιδιά και στην λιγότερη δυνατή φωτεινότητα το βράδυ. Αν για οποιοδήποτε λόγο (που τον κρίνουμε εμείς οι οδηγοί και μόνο εμείς) θεωρούμε ότι μας ενοχλεί ο όγκος της, η αντανάκλασή της στην καμπίνα ή στο πίσω τζάμι, θα πρέπει να την κλείσουμε αμέσως και δεν πρέπει να υποκύψουμε σε καμιά διαμαρτυρία. Ας σκεφτούμε επίσης ότι είναι τουλάχιστον αγένεια του συνοδηγού να παρακολουθεί τηλεόραση και να μην συμμετέχει στην παρέα ή στο ταξίδι διασκεδάζοντας-βοηθώντας-ξυπνώντας τον οδηγό. Δεν είμαστε εκεί για να κάνουμε τον σωφέρ…
Καινούργια επίσης ενασχόληση (η οποία θα γίνει κανόνας σε λίγο) είναι τα κάθε τύπου GPS. Πραγματικά πρωτοποριακή εφεύρεση, βοηθούν πολύ και στην εύρεση των δρόμων αλλά είναι και πολύ καλός συνοδηγός για κρυμμένες στροφές το βράδυ. Η χρήση τους όμως προϋποθέτει εξοικείωση, σωστή ρύθμιση της φωτεινότητας το βράδυ και σίγουρα όχι ενασχόληση, εκμάθηση ή μικρορύθμιση όταν κινούμαστε. Η απόσπαση της προσοχής μας πρέπει να είναι η λιγότερη δυνατή και εδώ.
Η κορυφαία θέση βέβαια ανήκει στα κινητά τηλέφωνα, τα οποία άλλαξαν προς το χειρότερο την ήδη τραγική κατάσταση της χώρας μας στον τομέα των ατυχημάτων.
Βλέπουμε κεφάλια γερμένα πάνω σε ώμους να προσπαθούν να αλλάξουν ταχύτητα και να παραδέρνουν στις λωρίδες, βλέπουμε μηχανές χωρίς κράνος να μιλάνε με το ένα χέρι στο τιμόνι αδιαφορώντας για το ξαφνικό πρόβλημα που θα βρεθεί μπροστά τους, βλέπουμε πεζούς και κυρίως παιδιά να περνάνε "αέρα" δρόμους και διασταυρώσεις απορροφημένοι από την συζήτηση. Οι αντιδράσεις μας με την χρήση κινητού στο χέρι μειώνονται στο 50%, θέλουμε δηλαδή διπλάσιο χρόνο να κάνουμε οτιδήποτε. Η χρήση ασύρματης επικοινωνίας (bluetooth) είναι επιβεβλημένη, αλλά ακόμα και με αυτή πρέπει να θυμόμαστε ότι απορροφημένοι σε μία συζήτηση "χάνουμε" σημαντικές πληροφορίες** από τον δρόμο. Ξεχνάμε να δούμε καθρέφτες, το οπτικό μας πεδίο μειώνεται, πατάμε φρένο χωρίς λόγο και χάνουμε το όχημα εκτός της λωρίδας μας.
Πρέπει να καταλάβουμε οτι το πρόβλημα κυρίως προέρχεται από την ίδια την συζήτηση και όχι μόνο από το αν κρατάμε το κινητό με το χέρι ή όχι. Ο εγκέφαλος μας δεν μπορεί να κάνει 2 πράγματα ταυτόχρονα, δηλαδή να ερμηνεύσει ΚΑΙ όλα αυτά που βλέπει στον δρόμο αλλα ΚΑΙ να συμμετέχει σε μία συζήτηση πέρα απο το "γειά, τι κάνεις - καλά". Η έντονη ή πολύπλοκη συνομιλία στο κινητό μπορεί μεν να μας αποσπά την προσοχή το ίδιο με μια αντίστοιχη συνομιλία μέ ένα επιβάτη αλλά με μία βασική διαφορά: Ο συνομιλητής δεν ειναι στο αυτοκίνητο, δεν βλέπει την κίνηση, δεν ξέρει πότε να σταματήσει να μιλάει και δεν μπορεί να περιμένει μεγάλα χρονικά διαστήματα μέχρι να απαντήσουμε. Επίσης, η ίδια η ύπαρξη του κινητού** αυξάνει πολλαπλάσια την πιθανότητα να γίνει μία τέτοια σοβαρή συζήτηση (δουλειάς, οικογενειακών προβλημάτων κλπ) που αλλιώς δεν θα γινόταν μεσα στο αυτοκίνητο. Μιλώντας στο κινητό ή θα σκεφτούμε πως θα απαντήσουμε στην σοβαρή ερώτηση ή θα ερμηνεύσουμε την συμπεριφορά του πεζού σαν πιθανοτητα να περάσει απροειδοποίητα τον δρόμο. Ενα απο τα δύο, δεν μπορούμε και τα δύο μαζι.
Η πιο καινούργια και επικίνδυνη μόδα είναι το διάβασμα-συγγραφή μηνύματος και το "ψαχούλεμα" στα μενού του κινητού την ώρα που οδηγούμε, τα οποία πρέπει να απαγορέψουμε στον εαυτό μας. Το βλέμμα μας αποσπάται για πολλά δευτερόλεπτα (εκατοντάδες δηλαδή μέτρα) πάνω στην οθόνη του κινητού χάνοντας όλες τις πληροφορίες του δρόμου. Μόνο σταματημένοι και σίγουροι.
Αγαπητοί φίλοι, οδηγοί και πεζοί, δεν θα περιμένουμε από το κράτος να μας αλλάξει την νοοτροπία με πρόστιμα. Είναι κοινή λογική ότι δεν αφήνουμε τίποτα να μας αποσπά το βλέμμα ή το μυαλό την ώρα που οδηγούμε ή περπατούμε, ενώ είναι υποχρέωσή μας να το μάθουμε και στα παιδιά μας από μικρή ηλικία. Είμαστε εκατομμύρια άνθρωποι στοιβαγμένοι σε τσιμεντουπόλεις και ορίζουμε-κατευθύνουμε μεταλλικές κατασκευές με πολλαπλάσιο βάρος και αδράνεια που, αν δεν το κάνουμε με σύνεση και ευθύνη, μπορούν να δημιουργήσουν τραγικές καταστάσεις και να κλείσουν σπίτια, είτε τα δικά μας είτε των άλλων.
Τα πράγματα που μπορούν να μας αποσπάσουν την προσοχή είναι πάρα πολλά.
Έντονες συζητήσεις με επιβάτες, παιδιά που χοροπηδούν στο κάθισμα, το σωστά δεμένο στο πίσω κάθισμα μωρό μας που κλαίει, άναμμα και κάφτρες τσιγάρων, καφέδες-αναψυκτικά-φαγητά, ψάξιμο του σωστού cd, μακιγιάρισμα, χτένισμα, διάβασμα χάρτη-εφημερίδας-περιοδικού, ακόμα και η μεταφορά ελεύθερου ζώου μέσα στο αμάξι, είναι μόνο μερικά.
Ταξιδεύοντας με 30 μέτρα ανά δευτερόλεπτο (110 χμ/ώρα), αρκεί μία μικρή απροσεξία μας, ένα στιγμιαίο κοίταγμα κάπου άλλού για να βρεθούμε κάτω από το φορτηγό ή να παρασύρουμε ένα πεζό. Περίπου 25-30% των ατυχημάτων* δημιουργούνται από κάποια "απόσπαση της προσοχής" του οδηγού.
Ας δούμε λίγο και τις πιο hi-tech ενασχολήσεις μας, που είναι τόσο στην μόδα και εχουν παρει μορφή επιδημίας.
Ο ήχος στο αμάξι έχει αλλάξει πολύ από την εποχή του μεγάλου στρογγυλού κουμπιού για την ένταση και των 6 (αν ήμασταν τυχεροί!) μηχανικών ρυθμίσεων των σταθμών. Τώρα χρειαζόμαστε τα λεπτά άκρα ενός ταχυδακτυλουργού και όραση γερακιού για να δούμε τι γράφει πάνω σε κάθε κουμπάκι και να καταφέρουμε να το πατήσουμε. Ειδικά αν το "εργαλείο" είναι χωμένο πίσω από τον λεβιέ, μπορεί να χρειαστεί να … σκύψουμε (!) χάνοντας τον δρόμο για αρκετά δευτερόλεπτα. Τα "μπάσα" του στερεο-φoνικού βρίσκονται 4 υπομενού κάτω, ενώ για να φτιάξουμε εκείνο το "φύσημα" στο βάθος μπορεί να χρειαστεί μάστερ από ιαπωνικό πανεπιστήμιο. Όλα τα παραπάνω παρόλο που τα θεωρούμε φυσιολογικά, απλά δεν είναι. Η απόσπαση της προσοχής μας είναι εγκληματικά μεγάλη όταν προσπαθούμε να ρυθμίσουμε τα παραπάνω τέρατα τεχνολογίας. Όσο μάλιστα η ηλικία μας μεγαλώνει, η κοντινή μας όραση χειροτερεύει και τόσο πιο απλές ρυθμίσεις αναζητούμε.
Οι υπερβολές με 4000 watt δεν λείπουν και συνήθως ακολουθούνται από πλήρη αναισθησία. Η ένταση καλύπτει οποιονδήποτε ήχο της κίνησης και αποσπά την προσοχή. Δυστυχώς, δεν καταλαβαίνουμε πόσο επικίνδυνο είναι γιατί το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να καμαρώσουμε σαν βατράχια που κοάζουν για την απίστευτη αγένειά μας προς την ψυχική ηρεμία των άλλων, οι οποίοι (στην καλύτερη περίπτωση) γελάνε μαζί μας.
Μετά τον ήχο ήρθε η εποχή της εικόνας. Όταν οι σοβαροί κατασκευαστές αυτοκινήτων έχουν ροοστάτες για το ταμπλό ή και λειτουργίες black panel που σβήνουν τα "άχρηστα" όργανα για να μην μας αποσπούν την προσοχή, εμείς προσπαθούμε με όλους τους δυνατούς τρόπους να έχουμε κάτι κινούμενο και φωτεινό ακριβώς μπροστά στο πρόσωπό μας. Οι TFT οθόνες μεγαλώνουν υπέρμετρα, ενώ η χρήση τους κάθε άλλο παρά η ενδεδειγμένη είναι. Ακυρώνουμε την σύνδεση του χειρόφρενου (που επιτρέπει την λειτουργία της οθόνης μόνο με σταματημένο αυτοκίνητο) και επιλέγουμε να βλέπουμε ταινίες, βιντεο-κλιπ ή πρωινάδικα (αγαπημένα των ταξί) την ώρα που οδηγούμε.
Ακόμα και αν δεχθούμε ότι η τηλεόραση ή το βίντεο χρειάζονται σε ένα αυτοκίνητο, πρέπει να είμαστε αυστηροί ως προς την χρήση του. Η οθόνη πρέπει να είναι γυρισμένη προς τον συνοδηγό ή τοποθετημένη πίσω για τα παιδιά και στην λιγότερη δυνατή φωτεινότητα το βράδυ. Αν για οποιοδήποτε λόγο (που τον κρίνουμε εμείς οι οδηγοί και μόνο εμείς) θεωρούμε ότι μας ενοχλεί ο όγκος της, η αντανάκλασή της στην καμπίνα ή στο πίσω τζάμι, θα πρέπει να την κλείσουμε αμέσως και δεν πρέπει να υποκύψουμε σε καμιά διαμαρτυρία. Ας σκεφτούμε επίσης ότι είναι τουλάχιστον αγένεια του συνοδηγού να παρακολουθεί τηλεόραση και να μην συμμετέχει στην παρέα ή στο ταξίδι διασκεδάζοντας-βοηθώντας-ξυπνώντας τον οδηγό. Δεν είμαστε εκεί για να κάνουμε τον σωφέρ…
Καινούργια επίσης ενασχόληση (η οποία θα γίνει κανόνας σε λίγο) είναι τα κάθε τύπου GPS. Πραγματικά πρωτοποριακή εφεύρεση, βοηθούν πολύ και στην εύρεση των δρόμων αλλά είναι και πολύ καλός συνοδηγός για κρυμμένες στροφές το βράδυ. Η χρήση τους όμως προϋποθέτει εξοικείωση, σωστή ρύθμιση της φωτεινότητας το βράδυ και σίγουρα όχι ενασχόληση, εκμάθηση ή μικρορύθμιση όταν κινούμαστε. Η απόσπαση της προσοχής μας πρέπει να είναι η λιγότερη δυνατή και εδώ.
Η κορυφαία θέση βέβαια ανήκει στα κινητά τηλέφωνα, τα οποία άλλαξαν προς το χειρότερο την ήδη τραγική κατάσταση της χώρας μας στον τομέα των ατυχημάτων.
Βλέπουμε κεφάλια γερμένα πάνω σε ώμους να προσπαθούν να αλλάξουν ταχύτητα και να παραδέρνουν στις λωρίδες, βλέπουμε μηχανές χωρίς κράνος να μιλάνε με το ένα χέρι στο τιμόνι αδιαφορώντας για το ξαφνικό πρόβλημα που θα βρεθεί μπροστά τους, βλέπουμε πεζούς και κυρίως παιδιά να περνάνε "αέρα" δρόμους και διασταυρώσεις απορροφημένοι από την συζήτηση. Οι αντιδράσεις μας με την χρήση κινητού στο χέρι μειώνονται στο 50%, θέλουμε δηλαδή διπλάσιο χρόνο να κάνουμε οτιδήποτε. Η χρήση ασύρματης επικοινωνίας (bluetooth) είναι επιβεβλημένη, αλλά ακόμα και με αυτή πρέπει να θυμόμαστε ότι απορροφημένοι σε μία συζήτηση "χάνουμε" σημαντικές πληροφορίες** από τον δρόμο. Ξεχνάμε να δούμε καθρέφτες, το οπτικό μας πεδίο μειώνεται, πατάμε φρένο χωρίς λόγο και χάνουμε το όχημα εκτός της λωρίδας μας.
Πρέπει να καταλάβουμε οτι το πρόβλημα κυρίως προέρχεται από την ίδια την συζήτηση και όχι μόνο από το αν κρατάμε το κινητό με το χέρι ή όχι. Ο εγκέφαλος μας δεν μπορεί να κάνει 2 πράγματα ταυτόχρονα, δηλαδή να ερμηνεύσει ΚΑΙ όλα αυτά που βλέπει στον δρόμο αλλα ΚΑΙ να συμμετέχει σε μία συζήτηση πέρα απο το "γειά, τι κάνεις - καλά". Η έντονη ή πολύπλοκη συνομιλία στο κινητό μπορεί μεν να μας αποσπά την προσοχή το ίδιο με μια αντίστοιχη συνομιλία μέ ένα επιβάτη αλλά με μία βασική διαφορά: Ο συνομιλητής δεν ειναι στο αυτοκίνητο, δεν βλέπει την κίνηση, δεν ξέρει πότε να σταματήσει να μιλάει και δεν μπορεί να περιμένει μεγάλα χρονικά διαστήματα μέχρι να απαντήσουμε. Επίσης, η ίδια η ύπαρξη του κινητού** αυξάνει πολλαπλάσια την πιθανότητα να γίνει μία τέτοια σοβαρή συζήτηση (δουλειάς, οικογενειακών προβλημάτων κλπ) που αλλιώς δεν θα γινόταν μεσα στο αυτοκίνητο. Μιλώντας στο κινητό ή θα σκεφτούμε πως θα απαντήσουμε στην σοβαρή ερώτηση ή θα ερμηνεύσουμε την συμπεριφορά του πεζού σαν πιθανοτητα να περάσει απροειδοποίητα τον δρόμο. Ενα απο τα δύο, δεν μπορούμε και τα δύο μαζι.
Η πιο καινούργια και επικίνδυνη μόδα είναι το διάβασμα-συγγραφή μηνύματος και το "ψαχούλεμα" στα μενού του κινητού την ώρα που οδηγούμε, τα οποία πρέπει να απαγορέψουμε στον εαυτό μας. Το βλέμμα μας αποσπάται για πολλά δευτερόλεπτα (εκατοντάδες δηλαδή μέτρα) πάνω στην οθόνη του κινητού χάνοντας όλες τις πληροφορίες του δρόμου. Μόνο σταματημένοι και σίγουροι.
Αγαπητοί φίλοι, οδηγοί και πεζοί, δεν θα περιμένουμε από το κράτος να μας αλλάξει την νοοτροπία με πρόστιμα. Είναι κοινή λογική ότι δεν αφήνουμε τίποτα να μας αποσπά το βλέμμα ή το μυαλό την ώρα που οδηγούμε ή περπατούμε, ενώ είναι υποχρέωσή μας να το μάθουμε και στα παιδιά μας από μικρή ηλικία. Είμαστε εκατομμύρια άνθρωποι στοιβαγμένοι σε τσιμεντουπόλεις και ορίζουμε-κατευθύνουμε μεταλλικές κατασκευές με πολλαπλάσιο βάρος και αδράνεια που, αν δεν το κάνουμε με σύνεση και ευθύνη, μπορούν να δημιουργήσουν τραγικές καταστάσεις και να κλείσουν σπίτια, είτε τα δικά μας είτε των άλλων.
