Όλα τα παιδιά περιμένουν πώς και πώς τις διακοπές για να περάσουν ευχάριστα και ανέμελα μερικές μέρες με τους γονείς τους μακριά από σχολείο, διαβάσματα και υποχρεώσεις. Τι γίνεται όμως στις περιπτώσεις που οι γονείς είναι διαζευγμένοι ή στα πρόθυρα του διαζυγίου; Όταν υπάρχουν ήδη άλλες σχέσεις ή και γάμος και αδέρφια από άλλον γάμο; Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι γονείς και τι περιμένουν απ' αυτούς τα παιδιά τους;
Πηγή χαράς και ξεκούρασα, ηρεμίας ή περιπέτειας, οι διακοπές αποτελούν συνήθως περιόδους οικογενειακής ευτυχίας. Η εργασία των γονιών, το σχολείο, το διάβασμα, αποτελούν καθημερινό πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ γονιών και παιδιών. Οι διακοπεί αποτελούν καλή ευκαιρία να αμβλυνθούν διαφορές, να εκτονωθούν αντιπαραθέσεις και να δημιουργηθούν αναμνήσεις, ικανές να ακολουθούν γονείς και παιδιά για μια ολόκληρη ζωή.
Τα παιδιά των χωρισμένων γονέων δεν βιώνουν με τον ίδιο τρόπο τις διακοπές τους. Δεν έχουν τη χαρά να ζήσουν τις ώρες των διακοπών με όλη την οικογένεια. Βρίσκονται συνήθως χωρισμένα σωματικά και ψυχικά ανάμεσα σε δύο γονείς. Ο χρόνος και ο τόπος των διακοπών τους δεν εξαρτώνται από τα ίδια, αλλά από τους γονείς τους, το ενδιαφέρον ή την αδιαφορία τους, τους νέους συντρόφους ή τη νέα οικογένεια που έχουν δημιουργήσει ή και από τις αποφάσεις ενός δικαστή.
Το σημαντικότερο πρόβλημα αποτελεί για το παιδί η αδιαφορία. Οι γονείς εκμεταλλεύονται το χρόνο των διακοπών τους για τη δική τους ευχαρίστηση ή για να δημιουργήσουν νέες σχέσεις και το παιδί που μένει πίσω βιώνει την απόρριψη. Η ύπαρξη παππούδων ή άλλων συγγενών ή μια καλή κατασκήνωση θα λύσουν το πρόβλημα της διαμονής και «φύλαξης» των παιδιών, αλλά δεν μπορούν να αναπληρώσουν τους γονείς.
Στη λύση της παραπομπής των παιδιών σε παππούδες ή σε κατασκήνωση καταφεύγουν συνήθως γονείς που βρίσκονται στα πρόθυρα διαζυγίου. Τα παιδιά ίσως παραμένουν μακριά από το πεδίο συγκρούσεων, η αγωνία όμως για το τι συμβαίνει στην οικογένεια τους τα ακολουθεί. Ενίοτε παρουσιάζουν κοιλιακό άλγος, κεφαλαλγία ή ανορεξία, ως συμπτώματα άγχους.
Δύσκολα αντιμετωπίζουν επίσης τα παιδιά τις πρώτες διακοπές μετά το διαζύγιο. Συνειδητοποιούν τότε περισσότερο τη διάλυση της οικογένειας και το ψυχικό κόστος είναι μεγάλο. Προτείνουν συχνά κοινές διακοπές και με τους δύο γονείς, σαν ύστατη προσπάθεια να τους επανενώσουν.
Όταν ο χωρισμός των γονιών είναι μακροχρόνιος τα πράγματα είναι ευκολότερα, αλλά όχι πάντα ανώδυνα. Ο γονιός που κρατεί το παιδί στο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, νιώθει ότι έχει το δικαίωμα ξεκούρασης. Ο άλλος γονιός θα πρέπει να αναλάβει τότε το μέρος των ευθυνών του, όχι μόνο όταν ο νόμος το επιβάλλει, ώστε να μη βιώσουν τα παιδιά την εγκατάλειψη.
Συχνότερο στη δική μας κοινωνία είναι το φαινόμενο της διεκδίκησης των παιδιών. Η μητέρα, που συνήθως διαμένει με το παιδί το χρόνο της εργασίας και του σχολείου, νιώθει την ανάγκη να περάσει ελεύθερο και ξέγνοιαστο χρόνο μαζί του και το διεκδικεί, ακόμη και αν το δικαστήριο έχει αποφασίσει διαφορετικά. Ο πατέρας, που στην ελληνική πραγματικότητα είναι συνήθως ο γονιός του Σαββατοκύριακου και των διακοπών, προσπαθεί να κερδίσει το χαμένο χρόνο δίνοντας στο παιδί υπερβολική αγάπη και ακριβά υλικά αγαθά. Τα φαινόμενα αυτά πρέπει να αποφεύγονται.
Οι διακοπές πρέπει να γίνουν αφορμή εξομάλυνσης σχέσεων και όχι πεδίο σύγκρουσης και να χρησιμεύουν για σύσφιγξη των σχέσεων με το γονιό που λείπει τον υπόλοιπο χρόνο, αλλά και με τυχόν άλλο σύντροφο και κυρίως με νέα αδέρφια που έχουν προστεθεί στην οικογένεια. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να κρατηθούν οι ισορροπίες ανάμεσα στα παιδιά από προηγούμενο γάμο και στις απαιτήσει της νέας οικογένειας.
Σημαντικό είναι επίσης, όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα αδέλφια από το διαλυμένο γάμο, να μη χωρίζονται στις διακοπές, εκτός αν υπάρχει μεγάλη ηλικιακή διαφορά. Ένας έφηβος, π.χ., μπορεί να συμμετέχει σε μια εξόρμηση με τον πατέρα, όταν το πεντάχρονο αδελφάκι του παραμένει με τη μητέρα.
Τελειώνοντας, θα αναφερθούμε στα παιδιά με ειδικές ανάγκες, όπως τα πάσχοντα από νεανικό διαβήτη, μεσογειακή αναιμία, επιληψία κ.λπ. Σημαντικό είναι και οι δύο γονείς να γνωρίζουν τα φάρμακα που παίρνουν, τη δοσολογία, τον τρόπο χορήγησης, ώστε να προληφθούν ατυχήματα ή παραλείψεις με πιθανόν σημαντικές βλάβες για την υγεία τους.
