Η κοινωνία που έχουμε δημιουργήσει για τα παιδιά μας είναι πολύ δύσκολη και ανταγωνιστική, γι’ αυτό έχουμε υποχρέωση όχι μόνο να τα προφυλάξουμε, αλλά και να βοηθήσουμε να μάθουν να αντιμετωπίζουν τις καθημερινές δυσκολίες.
Ο σοφός λαός μας λέει “πρόσεξε να μη σε πάρει από κάτω”, όταν τα προβλήματα και το άγχος κυριαρχούν στη ζωή μας και κινδυνεύουν να μας συνθλίψουν. Και δυστυχώς, αυτό το άγχος υπάρχει και αναπτύσσεται και στα παιδιά μας και πολύ εύκολα μπορεί να τα βάλει σε άσχημες διαδικασίες ή να τα “πάρει από κάτω”, γιατί ακόμη δεν έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τις καθημερινές δυσκολίες της ζωής με …στωικό τρόπο.
Οι απότομες αλλαγές στις οικογενειακές σχέσεις (ο ερχομός ενός δεύτερου παιδιού, ένα διαζύγιο, ακόμη και μια μετακόμιση), οι διαταραγμένες σχέσεις στην οικογένεια, οι δύσκολες συνθήκες στο σχολικό περιβάλλον, οι φιλίες που δε δημιουργούνται εύκολα, η απόρριψη (είτε υποτιθέμενη είτε πραγματική) από τους συμμαθητές ή και το δάσκαλο, η επαγγελματική μελλοντική τους αποκατάσταση, οι διάφορες τραυματικές εμπειρίες, οι συνεχείς απαιτήσεις από το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον για ακόμη καλύτερες επιδόσεις και ο σκληρός ανταγωνισμός μπορούν να γίνουν αιτία αντιδράσεων και να παράγουν συνεχώς άγχος.
“Ακούστε” τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών
Το παιδί ξυπνάει και περνάει την ημέρα του σε ένα σχολικό περιβάλλον που αισθάνεται να το καταπιέζει (δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουμε καταφέρει το σχολείο να αποτελεί χώρο δημιουργικής μάθησης αλλά και χαράς), σε φροντιστήρια ή άλλες δραστηριότητες, που πολλές φορές εμείς οι γονείς κρίνουμε απαραίτητες, ξεχνώντας να το ρωτήσουμε για τις πραγματικές του ανάγκες.
Από την άλλη πλευρά, η έλλειψη ελεύθερων χώρων και η απομόνωση της πόλης στερούν από το παιδί το παιχνίδι και τη συναναστροφή με τους συνομήλικους του και το καθηλώνουν είτε μπροστά στην τηλεόραση είτε στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τα παιδιά χρειάζονται κάποιον να τα ακούει και φυσικά να τα προσέχει. Αν δεν καταφέρουμε να τους αφιερώσουμε λίγο από το χρόνο μας, λογικό είναι να καταλήγουν με “μπέιμπι σίτερ” την τηλεόραση ή τα παιχνίδια του pc!
Κατανοούμε, λοιπόν, πόσο εύκολο είναι κάτω από αυτές τις συνθήκες να παρουσιάσουν τα παιδιά συμπτώματα κατάθλιψης. Ευτυχώς, στα παιδικά μάτια καθρεφτίζονται τα ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα. Και λέω ευτυχώς, γιατί τα παιδιά δεν μπορούν να κρύψουν τη ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση, η οποία γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτή και αποτυπώνεται στη συμπεριφορά τους.
Συμπτώματα κατάθλιψης
Το ενθαρρυντικό είναι, ότι τα συμπτώματα κατάθλιψης των παιδιών είναι τις περισσότερες φορές παροδικά και, όπως υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι Harvey Clarizio και George Mc Coy, γενικά είναι πολύ δύσκολο να διαπιστώσουμε ότι υπάρχει κάποια αιτιώδης σχέση ανάμεσα στις προβληματικές μορφές συμπεριφοράς κατά την πρώιμη παιδική ηλικία και στις μετέπειτα ειδικές ψυχιατρικές διαταραχές. Έχει παρατηρηθεί πάντως, ότι τα παιδιά που παρουσιάζουν καταθληπτικά συμπτώματα τα ξεπερνούν με ψυχολογική υποστήριξη.
Εδώ όμως χρειάζεται πολύ προσοχή! Αν το παιδί σας παρουσιάζει καταθληπτικά συμπτώματα δεν πρέπει να γίνεστε υπερπροστατευτικοί, δίνοντάς του την εντύπωση ότι μπορεί να σας χειριστεί, αλλά ούτε και να υποτιμήσετε την κατάσταση θεωρώντας ότι πρόκειται για κάτι περαστικό.
Η συμβολή ενός ειδικού σ’ αυτή την περίπτωση κρίνεται απαραίτητη. Άλλωστε όσο πιο γρήγορα ένα παιδί ανακαλύψει τον κόσμο, τόσο πιο εύκολα θα καταφέρει να αναπτύξει την προσωπικότητά του μέσα από τις δυσκολίες.
Είναι δύσκολη η κοινωνία που έχουμε δημιουργήσει για τα παιδιά μας, γι αυτό έχουμε υποχρέωση να τα προφυλάξουμε. Καλό θα ήταν να υπήρχε μέριμνα για την ανάπτυξη ενός κρατικού δικτύου ψυχολογικής υποστήριξης των μαθητών, χωρίς να επιβαρύνεται οικονομικά η ελληνική οικογένεια. Ένα εύκολα προσιτό τέτοιο δίκτυο θα μπορούσε να αναπτύξει πρακτικές και δραστηριότητες τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο θεραπείας.
Ο σοφός λαός μας λέει “πρόσεξε να μη σε πάρει από κάτω”, όταν τα προβλήματα και το άγχος κυριαρχούν στη ζωή μας και κινδυνεύουν να μας συνθλίψουν. Και δυστυχώς, αυτό το άγχος υπάρχει και αναπτύσσεται και στα παιδιά μας και πολύ εύκολα μπορεί να τα βάλει σε άσχημες διαδικασίες ή να τα “πάρει από κάτω”, γιατί ακόμη δεν έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τις καθημερινές δυσκολίες της ζωής με …στωικό τρόπο.
Οι απότομες αλλαγές στις οικογενειακές σχέσεις (ο ερχομός ενός δεύτερου παιδιού, ένα διαζύγιο, ακόμη και μια μετακόμιση), οι διαταραγμένες σχέσεις στην οικογένεια, οι δύσκολες συνθήκες στο σχολικό περιβάλλον, οι φιλίες που δε δημιουργούνται εύκολα, η απόρριψη (είτε υποτιθέμενη είτε πραγματική) από τους συμμαθητές ή και το δάσκαλο, η επαγγελματική μελλοντική τους αποκατάσταση, οι διάφορες τραυματικές εμπειρίες, οι συνεχείς απαιτήσεις από το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον για ακόμη καλύτερες επιδόσεις και ο σκληρός ανταγωνισμός μπορούν να γίνουν αιτία αντιδράσεων και να παράγουν συνεχώς άγχος.
“Ακούστε” τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών
Το παιδί ξυπνάει και περνάει την ημέρα του σε ένα σχολικό περιβάλλον που αισθάνεται να το καταπιέζει (δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουμε καταφέρει το σχολείο να αποτελεί χώρο δημιουργικής μάθησης αλλά και χαράς), σε φροντιστήρια ή άλλες δραστηριότητες, που πολλές φορές εμείς οι γονείς κρίνουμε απαραίτητες, ξεχνώντας να το ρωτήσουμε για τις πραγματικές του ανάγκες.
Από την άλλη πλευρά, η έλλειψη ελεύθερων χώρων και η απομόνωση της πόλης στερούν από το παιδί το παιχνίδι και τη συναναστροφή με τους συνομήλικους του και το καθηλώνουν είτε μπροστά στην τηλεόραση είτε στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τα παιδιά χρειάζονται κάποιον να τα ακούει και φυσικά να τα προσέχει. Αν δεν καταφέρουμε να τους αφιερώσουμε λίγο από το χρόνο μας, λογικό είναι να καταλήγουν με “μπέιμπι σίτερ” την τηλεόραση ή τα παιχνίδια του pc!
Κατανοούμε, λοιπόν, πόσο εύκολο είναι κάτω από αυτές τις συνθήκες να παρουσιάσουν τα παιδιά συμπτώματα κατάθλιψης. Ευτυχώς, στα παιδικά μάτια καθρεφτίζονται τα ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα. Και λέω ευτυχώς, γιατί τα παιδιά δεν μπορούν να κρύψουν τη ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση, η οποία γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτή και αποτυπώνεται στη συμπεριφορά τους.
Συμπτώματα κατάθλιψης
Το ενθαρρυντικό είναι, ότι τα συμπτώματα κατάθλιψης των παιδιών είναι τις περισσότερες φορές παροδικά και, όπως υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι Harvey Clarizio και George Mc Coy, γενικά είναι πολύ δύσκολο να διαπιστώσουμε ότι υπάρχει κάποια αιτιώδης σχέση ανάμεσα στις προβληματικές μορφές συμπεριφοράς κατά την πρώιμη παιδική ηλικία και στις μετέπειτα ειδικές ψυχιατρικές διαταραχές. Έχει παρατηρηθεί πάντως, ότι τα παιδιά που παρουσιάζουν καταθληπτικά συμπτώματα τα ξεπερνούν με ψυχολογική υποστήριξη.
Εδώ όμως χρειάζεται πολύ προσοχή! Αν το παιδί σας παρουσιάζει καταθληπτικά συμπτώματα δεν πρέπει να γίνεστε υπερπροστατευτικοί, δίνοντάς του την εντύπωση ότι μπορεί να σας χειριστεί, αλλά ούτε και να υποτιμήσετε την κατάσταση θεωρώντας ότι πρόκειται για κάτι περαστικό.
Η συμβολή ενός ειδικού σ’ αυτή την περίπτωση κρίνεται απαραίτητη. Άλλωστε όσο πιο γρήγορα ένα παιδί ανακαλύψει τον κόσμο, τόσο πιο εύκολα θα καταφέρει να αναπτύξει την προσωπικότητά του μέσα από τις δυσκολίες.
Είναι δύσκολη η κοινωνία που έχουμε δημιουργήσει για τα παιδιά μας, γι αυτό έχουμε υποχρέωση να τα προφυλάξουμε. Καλό θα ήταν να υπήρχε μέριμνα για την ανάπτυξη ενός κρατικού δικτύου ψυχολογικής υποστήριξης των μαθητών, χωρίς να επιβαρύνεται οικονομικά η ελληνική οικογένεια. Ένα εύκολα προσιτό τέτοιο δίκτυο θα μπορούσε να αναπτύξει πρακτικές και δραστηριότητες τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο θεραπείας.
