O προσωπικός τρόπος ζωής γερνά το δέρμα σας. Για να προλάβετε τις ρυτίδες και τη χαλάρωση της επιδερμίδας, προφυλαχθείτε από τον ήλιο, κόψτε το τσιγάρο και μειώστε το στρες. Για να αντιμετωπίσετε την ήδη υπάρχουσα γήρανση, το ρετινοϊκό οξύ, η ενδοδερμική έγχυση υαλουρονικού οξέος και τα λέιζερ αποδεικνύονται ως τα πιο αποτελεσματικά.
Η εμφάνιση του κάθε ανθρώπου δεν αντανακλά μόνο την ηλικία του, αλλά και τη γενική υγεία και τον τρόπο ζωής του. «Με μια ματιά στο χρώμα, το ελαστικό ή πλαδαρό δέρμα, της κηλίδες, τις ρυτίδες, έχουμε ξεκαθαρίσει τα πάντα για το πρόσωπο που βλέπουμε», επισημαίνει η επίκουρη καθηγήτρια Δερματολογίας κ. Καίτη Μουλοπούλου-Καρακίτσου.
Τα χαρακτηριστικά του γηρασμένου δέρματος είναι κοινά σε όλους:
* Πλαδαρό δέρμα, με ακανόνιστο πάχος.
* Ρυτίδες.
* Ξηρότητα, τραχύτητα ή ευθραυστότητα.
* Σκουρόχρωμες κηλίδες.
* Ευρυαγγείες.
* Ατροφικές ουλές.
* Υπερπλασίες.
* Ηλικιακές και ηλιακές υπερκερατώσεις.
«Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε ακριβώς θα αρχίσει η γήρανση σε κάθε άνθρωπο», εξηγεί η κ. Μουλοπούλου. «Ξέρουμε, όμως, ότι εμείς οι λευκοί γερνάμε γρηγορότερα από τους Ασιάτες και ότι το δέρμα των γυναικών γερνά νωρίτερα από των ανδρών».
Τα είδη της γήρανσης
Υπάρχουν δύο είδη γήρανσης: η χρονολογική ή ενδογενής γήρανση και η εξωγενής ή φωτογήρανση.
«Το δέρμα, ένα δυναμικό και πολύπλοκο όργανο, που συνεχώς αυτοεπιδιορθώνεται, με το πέρασμα του χρόνου εκφυλίζεται», λέει η κ. Μουλοπούλου. «Μιλάμε τότε για την αναπόφευκτη ενδογενή γήρανση, όπου το κολλαγόνο- ο συνδετικός ιστός του δέρματος- υποχωρεί, επειδή τα κύτταρά του (οι ινοβλάστες) μειώνονται. Οι ινοβλάστες είναι αυτοί που εκκρίνουν πολυσακχαρίδια και πρωτεΐνες, που συνθέτουν το κολλαγόνο. Υγιές δίκτυο κολλαγόνου και ελαστικών ινών προσφέρει ευλύγιστο και νεανικό δέρμα».
Στη χρονολογική γήρανση περιλαμβάνεται και η ορμονική, κυρίως από μείωση των οιστρογόνων στις γυναίκες γύρω στα 50 τους χρόνια. «Η κάμψη ή η απουσία οιστρογόνων που συνοδεύει την εμμηνόπαυση έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια κολλαγόνου κάθε χρόνο σε ποσοστό 2% και υποχώρηση του πάχους του δέρματος σε ποσοστό 1%», τονίζει η κ. Μουλοπούλου.
Το περιβάλλον
Ένα μειονέκτημα του δέρματος είναι ότι είναι ένα όργανο που εκτίθεται συνεχώς στο περιβάλλον και ιδίως στην υπεριώδη ακτινοβολία. Έτσι, το πρόσωπο, ο λαιμός, το στέρνο και τα χέρια είναι τα πιο ευάλωτα στη γήρανση, καθώς η ηλιακή ακτινοβολία αναστέλλει την ικανότητα παραγωγής κολλαγόνου από τους ινοβλάστες, οπότε έχουμε τη λεγόμενη εξωγενή γήρανση ή φωτογήρανση.
«Οι ρυτίδες είναι παραπροϊόν της γήρανσης», εξηγεί η κ. Μουλοπούλου. «Αρχίζουν γύρω στα 30 χρόνια και εξαπλώνονται σιγά σιγά παντού. Ταξινομούνται σε γραμμοειδείς (λεπτές και επιφανειακές γύρω από τα μάτια), τριγωνικές ή πολυγωνικές (συχνές στις παρειές και στα πλάγια του λαιμού) και διασταυρούμενες (πολυάριθμες, κυρίως στα μη εκτεθειμένα στον ήλιο σημεία των μεγάλων σε ηλικία ανθρώπων)».
Κοκτέιλ φυτικών τροφών κατά της γήρανσης
Μπορείτε να καθυστερήσετε τη γήρανση του οργανισμού σας κατά 10 έως 20 χρόνια! Φτάνει να τρώτε κάθε μέρα μεγάλη ποικιλία φυτικών τροφών, να ασκείσθε τουλάχιστον μία ώρα καθημερινά και να πετάξετε το πακέτο με τα τσιγάρα.
«Ο κόσμος δεν πρέπει να ψάχνει για μαγικά αντιγηραντικά φάρμακα», λέει ο καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ακαδημαϊκός κ. Δημήτρης Τριχόπουλος. «Τελευταίες μεγάλες μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση αντιοξειδωτικών ουσιών, από τις οποίες ελπίζαμε πολλά, δεν είναι πολύ αποτελεσματική».
Ο καθηγητής τονίζει: «Αυτά που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι (1) το δέρμα γερνάει με τον ήλιο και το κάπνισμα (το περιοδικό ΄΄Βritish Μedical Journal΄΄ δημοσίευσε εντυπωσιακές φωτογραφίες καπνιστών και μη καπνιστών) και (2) οι συνδυασμοί της μεσογειακής διατροφής βοηθούν, με κάποιο τρόπο, πολύ στη μακροζωία».
Η γήρανση του οργανισμού και οι χρόνιες ασθένειες οφείλονται περίπου κατά 30%- 40% στα γονίδια και κατά 60-70% στο περιβάλλον (διατροφή, άσκηση, τοξικές ουσίες) και γι΄ αυτό μπορεί σε μεγάλο ποσοστό να προληφθούν.
Αυτό εξηγεί ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος και προσθέτει: «Έχει αποδειχθεί ότι είναι κοινή η αιτιολογία της γήρανσης και των χρόνιων νοσημάτων (καρκίνος, καρδιαγγειακά, Αλτσχάιμερ, αρθροπάθειες κ.α.): το οξειδωτικό στρες. Εάν προλάβει κανείς τα χρόνια νοσήματα που προκαλούν αναπηρίες ή θάνατο, αυξάνει την επιβίωσή του και σε χρόνια, αλλά και σε ποιότητα ζωής».
Και εξηγεί ότι τρεις είναι οι παράγοντες του περιβάλλοντος που προκαλούν οξειδωτικό στρες:
* Η κακή διατροφή
* Η έλλειψη άσκησης
* Οι τοξικές ουσίες
Διατροφή και οξειδωτικό στρες
«Η διατροφή είναι ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας, γιατί γίνεται συνεχώς», λέει ο κ. Καφάτος. «Αυτό φαίνεται καθαρά στη μελέτη των 7 χωρών, που άρχισε πριν από πενήντα χρόνια και συνεχίζεται. Και στη νέα έρευνα του 2010 αναμένεται μεταξύ 16 πληθυσμών να είναι οι Κρήτεςμε την απλή και υγιεινή διατροφή των χόρτων και των οσπρίων- ο πληθυσμός με τους περισσότερους επιζώντες. Το 2000 είχε βρεθεί να είναι το 23% των Κρητών επιζώντες, έναντι του 5% π.χ. των Ιταλών. Εάν μάλιστα οι Κρήτες δεν κάπνιζαν τόσο (σε ποσοστό 55%), το ποσοστό των μακρόβιων θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο».
Άλλη περίτρανη επιδημιολογική απόδειξη είναι η περίπτωση των Φινλανδών, οι οποίοι ελάττωσαν κατά 80% τα εμφράγματα από το 1970 έως σήμερα, χάρη στην εθνική εκστρατεία για καλύτερη διατροφή.
Διατροφή και άμυνα του οργανισμού είναι έννοιες αλληλένδετες. «Ο οργανισμός μας διαθέτει πολλά συστήματα άμυνας κατά του οξειδωτικού στρες», επισημαίνει ο κ. Καφάτος. «Το αμυντικό σύστημα, π.χ., της γλουταθειόνης χρειάζεται το σελήνιο. Άλλα συστήματα θέλουν ψευδάργυρο, βιταμίνη C ή βιταμίνες Β. Εάν δεν έχεις καλή διατροφή, δεν μπορείς να αμυνθείς στο οξειδωτικό στρες και στη γήρανση».
Συμπληρώματα
Τα συμπληρώματα διατροφής δεν σώζουν. «Δεν έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τη μακροζωία, ενώ ορισμένες μεμονωμένες ουσίες σε συμπληρώματα φαίνεται να αυξάνουν το οξειδωτικό στρες», προειδοποιεί ο καθηγητής.
«Φαίνεται ότι οι φυτικές τροφές ελαττώνουν το οξειδωτικό στρες χάρη στη συνεργική δράση πολλών ουσιών, που μας είναι ακόμα σε μεγάλο ποσοστό άγνωστες. Στα πολύ αντιοξειδωτικά χόρτα, π.χ., το 50% των ουσιών τους μας είναι άγνωστο».
Μόνο μέσα από την ποικιλία φυτικών τροφών μπορεί κανείς να πάρει τον αντιοξειδωτικό «οπλισμό» του. «Κάθε τροφή προσφέρει άλλες ουσίες», λέει ο κ. Καφάτος. «Αναλύσαμε 70 είδη άγριων χόρτων και διαπιστώσαμε ότι καθένα είχε διαφορετική σύνθεση σε πολυφαινόλες, ανθοκυανίνες και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες. Οι παλαιότεροι Έλληνες πολύ σοφά αναμείγνυαν πολλά είδη χόρτων στις πίτες τους».
Οι θερμίδες
Πολλές έρευνες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι οι λίγες θερμίδες συνδέονται με τη μακροζωία.
«Από το 1935, ήδη, έρευνες σε ποντίκια έδειξαν ότι όσα παίρνουν τις μισές θερμίδες ζουν διπλάσιο χρόνο», λέει ο κ. Καφάτος. «Για τον άνθρωπο, συνιστούμε να παίρνει μόνο τόσες θερμίδες όσες χρειάζεται για να διατηρεί το βάρος του σε φυσιολογικά όρια. Η παχυσαρκία άλλωστε σχετίζεται με όλες σχεδόν τις χρόνιες ασθένειες».
Τέλος, από τις τοξικές ουσίες, το κάπνισμα και το πολύ αλκοόλ είναι τα πιο βλαβερά.
Ποτέ δεν είναι αργά. «Αν και όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα, η πορεία της γήρανσης μπορεί να ανακοπεί ή να επιβραδυνθεί και στη μέση ηλικία», διαβεβαιώνει ο κ. Καφάτος. «Εάν, για παράδειγμα, σταματήσετε το κάπνισμα στα 50 σας, σε δέκα χρόνια θα έχετε καθαρίσει τον οργανισμό σας από τις τοξικές ουσίες».
Τα 8 «βάρη» του δέρματος...
1 Η ηλικία.
Προκαλεί λέπτυνση του δέρματος, μείωση της ικανότητας των επιδερμικών κυττάρων να πολλαπλασιάζονται και να αυτοεπιδιορθώνονται, ελάττωση της συγκολλητικότητάς τους και μειωμένη δυνατότητα κατακράτησης του νερού.
2 Ηλιοθεραπεία.
Ευθύνεται για το 90% των συμπτωμάτων της πρόωρης γήρανσης. Αρχίζει πολύ νωρίς (γύρω στην ηλικία των 20) από υπερβολική και επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο. Βλάπτει το κολλαγόνο, συσσωρεύει παθολογική ελαστίνη (οπότε παράγονται μεταλλοπρωτεϊνάσες, δηλαδή βλαπτικά ένζυμα που κατακρημνίζουν το κολλαγόνο) και προωθεί την παραγωγή βλαπτικών ελεύθερων ριζών οξυγόνου.
3 Οι συσπάσεις των μυών του προσώπου.
Δημιουργούν μηχανικές ρυτίδες έκφρασης (όπως π.χ. την κάθετη ρυτίδα «της σκέψης» στο μεσόφρυο ή τις κατινωτές των ματιών σε μύωπες που δεν φορούν γυαλιά ή φακούς επαφής).
4 Ο φωτότυπος.
Ανοιχτόχρωμο (με μπλε μάτια) ή λεπτό ξηρό δέρμα είναι πιο ευάλωτο στις ρυτίδες από το λιπαρό ή το σκουρόχρωμο.
5 Η κληρονομικότητα.
Μερικές οικογένειες παρουσιάζουν γρηγορότερα ρυτίδες από άλλες.
6 Το κάπνισμα.
Μειώνει την παραγωγή νέου κολλαγόνου και αυξάνει την παραγωγή βλαπτικών ελεύθερων ριζών οξυγόνου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ρυτίδων. Επιπλέον, οι χρόνιοι καπνιστές έχουν κιτρινόγκριζο χρώμα προσώπου, βαθιές και ακτινωτές ρυτίδες στο άνω και κάτω χείλος και παχύ δέρμα ανάμεσα στις ρυτίδες.
7 Το επάγγελμα.
(π.χ. το δέρμα των προπονητών και των ξεναγών γερνά γρηγορότερα)
8 Το στρες.
Ο πόνος, η δυστυχία ζωγραφίζονται στο πρόσωπο.
...και τα αντίδοτά τους
* Να τρώτε κάθε μέρα 500 - 600 γραμμάρια ανάμεικτα λαχανικά (που σημαίνει δύο σαλάτες και δύο μαγειρεμένα πιάτα λαχανικών). Όσοι δεν τα τρώνε (όπως συχνά τα παιδιά), να τρώνε σούπες (χορτόσουπες, ψαρόσουπες κ.ά).
* Να περιλαμβάνετε πάντα στο πιάτο σας έντονα κίτρινα και πράσινα λαχανικά, λόγω καρετονοειδών και βιταμίνης C αντίστοιχα.
* Να καταναλώνετε απαραιτήτως 4- 5 φρούτα καθημερινά.
* Να κάνετε μέτρια άσκηση τουλάχιστον μία ώρα την ημέρα (2-3 ώρες τα παιδιά).
* Να μην ξεπερνάτε τα 1- 2 ποτηράκια κρασί την ημέρα.
* Να βγάλετε το κάπνισμα από τη ζωή σας.
Αλήθειες και μύθοι για σκευάσματα και επεμβάσεις
Ποιες λύσεις διαθέτει σήμερα η επιστήμη; «Υπάρχουν ήπιες, μέτριες και σοβαρές καταστάσεις γήρανσης του δέρματος», υπογραμμίζει η κ. Μουλοπούλου.
«Όλες έχουν ανάγκη από καλλυντικά και είναι λάθος να μην τα χρησιμοποιούν οι γυναίκες και οι άνδρες μεγάλης ηλικίας, για να έχουν ικανοποιητική εμφάνιση και αίσθημα αυτοεκτίμησης. Στη χρονολογική γήρανση, τα καλλυντικά παίζουν βοηθητικό ρόλο, ενώ πιο ουσιαστική είναι η βοήθεια της επεμβατικής αγωγής. Για την εξωγενή γήρανση, τα νέα είναι πιο ευχάριστα, επειδή αυτή μπορεί να προληφθεί στο μεγαλύτερο μέρος της με προσοχή στην έκθεση στον ήλιο και διακοπή του καπνίσματος».
Πολλά καλλυντικά και επεμβατικές μέθοδοι διαφημίζονται ως «αντιγηραντικά». Υπολογίζεται ότι το 56,1% των Ευρωπαίων και των Αμερικανών τα αγοράζει και ότι η δαπάνη γι΄ αυτά θα ξεπεράσει το 2009 τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ. Τι, όμως, πραγματικά αποδίδει;
Πρόσφατη ανασκόπηση των αντιγηραντικών προϊόντων και μεθόδων, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Αrchives of Dermatology» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τρεις είναι αυτή τη στιγμή οι αντιγηραντικές αγωγές που «τεντώνουν» το δέρμα:
1 Η τοπική εφαρμογή ρετινοϊκού οξέος (παραγώγου της βιταμίνης Α), που είναι το μόνο συστατικό που έχει εγκριθεί από το FDΑ (Υπηρεσία Τροφών και Φαρμάκων των ΗΠΑ), επειδή προάγει τη νεοκολλαγένεση, βελτιώνει το φωτογηρασμένο δέρμα και βοηθά σε ορισμένες περιπτώσεις το χρονογηρασμένο.
2 Η ενδοδερμική έγχυση υαλουρονικού οξέος, μιας ουσίας που υπάρχει φυσιολογικά στο δέρμα.
3 Η εφαρμογή λέιζερ για ανανέωση του δέρματος (resurfacing Lazer). Άλλα προϊόντα που αναφέρονται ως αντιγηραντικά, αλλά δεν έχουν στις περισσότερες περιπτώσεις βιβλιογραφική τεκμηρίωση, είναι:
ΥΔΑΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ.
Προσφέρουν προσωρινή ωφέλεια.
ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ.
Είναι απαραίτητα για την πρόληψη των ρυτίδων.
ΜΕ ΑΛΦΑ-ΥΔΡΟΞΥΟΞΕΑ.
Δρουν ως υδατικά (όταν έχουν συγκέντρωση έως 10%) ή για πίλινγκ (πάνω από 30-70%), αλλά δεν βοηθούν πολύ στη χρονολογική γήρανση.
ΜΕ ΦΥΤΟΟΡΜΟΝΕΣ.
Έχουν ελαφρά οιστρογονικό αποτέλεσμα, διεγείρουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη και αναστέλλουν την παραγωγή βλαπτικών ενζύμων.
ΜΕ ΑΜΙΝΟΞΕΑ.
Πρόκειται για πολύπλοκη παρασκευή πεπτιδίων, που υποστηρίζεται ότι αποκαθιστούν το κολλαγόνο και αναστέλλουν τις μεταλλοπρωτεϊνάσες.
ΜΕ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ C ΚΑΙ Ε, ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ Q10, ΛΙΠΟΕΙΔΙΚΟ ΟΞΥ, ΝΙΑΣΙΝΑΜΙΔΗ Κ.Α.
Έχουν αντιοξειδωτική δράση, αλλά με αμφιλεγόμενη αποτελεσματικότητα.
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ
Η εμφάνιση του κάθε ανθρώπου δεν αντανακλά μόνο την ηλικία του, αλλά και τη γενική υγεία και τον τρόπο ζωής του. «Με μια ματιά στο χρώμα, το ελαστικό ή πλαδαρό δέρμα, της κηλίδες, τις ρυτίδες, έχουμε ξεκαθαρίσει τα πάντα για το πρόσωπο που βλέπουμε», επισημαίνει η επίκουρη καθηγήτρια Δερματολογίας κ. Καίτη Μουλοπούλου-Καρακίτσου.
Τα χαρακτηριστικά του γηρασμένου δέρματος είναι κοινά σε όλους:
* Πλαδαρό δέρμα, με ακανόνιστο πάχος.
* Ρυτίδες.
* Ξηρότητα, τραχύτητα ή ευθραυστότητα.
* Σκουρόχρωμες κηλίδες.
* Ευρυαγγείες.
* Ατροφικές ουλές.
* Υπερπλασίες.
* Ηλικιακές και ηλιακές υπερκερατώσεις.
«Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε ακριβώς θα αρχίσει η γήρανση σε κάθε άνθρωπο», εξηγεί η κ. Μουλοπούλου. «Ξέρουμε, όμως, ότι εμείς οι λευκοί γερνάμε γρηγορότερα από τους Ασιάτες και ότι το δέρμα των γυναικών γερνά νωρίτερα από των ανδρών».
Τα είδη της γήρανσης
Υπάρχουν δύο είδη γήρανσης: η χρονολογική ή ενδογενής γήρανση και η εξωγενής ή φωτογήρανση.
«Το δέρμα, ένα δυναμικό και πολύπλοκο όργανο, που συνεχώς αυτοεπιδιορθώνεται, με το πέρασμα του χρόνου εκφυλίζεται», λέει η κ. Μουλοπούλου. «Μιλάμε τότε για την αναπόφευκτη ενδογενή γήρανση, όπου το κολλαγόνο- ο συνδετικός ιστός του δέρματος- υποχωρεί, επειδή τα κύτταρά του (οι ινοβλάστες) μειώνονται. Οι ινοβλάστες είναι αυτοί που εκκρίνουν πολυσακχαρίδια και πρωτεΐνες, που συνθέτουν το κολλαγόνο. Υγιές δίκτυο κολλαγόνου και ελαστικών ινών προσφέρει ευλύγιστο και νεανικό δέρμα».
Στη χρονολογική γήρανση περιλαμβάνεται και η ορμονική, κυρίως από μείωση των οιστρογόνων στις γυναίκες γύρω στα 50 τους χρόνια. «Η κάμψη ή η απουσία οιστρογόνων που συνοδεύει την εμμηνόπαυση έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια κολλαγόνου κάθε χρόνο σε ποσοστό 2% και υποχώρηση του πάχους του δέρματος σε ποσοστό 1%», τονίζει η κ. Μουλοπούλου.
Το περιβάλλον
Ένα μειονέκτημα του δέρματος είναι ότι είναι ένα όργανο που εκτίθεται συνεχώς στο περιβάλλον και ιδίως στην υπεριώδη ακτινοβολία. Έτσι, το πρόσωπο, ο λαιμός, το στέρνο και τα χέρια είναι τα πιο ευάλωτα στη γήρανση, καθώς η ηλιακή ακτινοβολία αναστέλλει την ικανότητα παραγωγής κολλαγόνου από τους ινοβλάστες, οπότε έχουμε τη λεγόμενη εξωγενή γήρανση ή φωτογήρανση.
«Οι ρυτίδες είναι παραπροϊόν της γήρανσης», εξηγεί η κ. Μουλοπούλου. «Αρχίζουν γύρω στα 30 χρόνια και εξαπλώνονται σιγά σιγά παντού. Ταξινομούνται σε γραμμοειδείς (λεπτές και επιφανειακές γύρω από τα μάτια), τριγωνικές ή πολυγωνικές (συχνές στις παρειές και στα πλάγια του λαιμού) και διασταυρούμενες (πολυάριθμες, κυρίως στα μη εκτεθειμένα στον ήλιο σημεία των μεγάλων σε ηλικία ανθρώπων)».
Κοκτέιλ φυτικών τροφών κατά της γήρανσης
Μπορείτε να καθυστερήσετε τη γήρανση του οργανισμού σας κατά 10 έως 20 χρόνια! Φτάνει να τρώτε κάθε μέρα μεγάλη ποικιλία φυτικών τροφών, να ασκείσθε τουλάχιστον μία ώρα καθημερινά και να πετάξετε το πακέτο με τα τσιγάρα.
«Ο κόσμος δεν πρέπει να ψάχνει για μαγικά αντιγηραντικά φάρμακα», λέει ο καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ακαδημαϊκός κ. Δημήτρης Τριχόπουλος. «Τελευταίες μεγάλες μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση αντιοξειδωτικών ουσιών, από τις οποίες ελπίζαμε πολλά, δεν είναι πολύ αποτελεσματική».
Ο καθηγητής τονίζει: «Αυτά που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι (1) το δέρμα γερνάει με τον ήλιο και το κάπνισμα (το περιοδικό ΄΄Βritish Μedical Journal΄΄ δημοσίευσε εντυπωσιακές φωτογραφίες καπνιστών και μη καπνιστών) και (2) οι συνδυασμοί της μεσογειακής διατροφής βοηθούν, με κάποιο τρόπο, πολύ στη μακροζωία».
Η γήρανση του οργανισμού και οι χρόνιες ασθένειες οφείλονται περίπου κατά 30%- 40% στα γονίδια και κατά 60-70% στο περιβάλλον (διατροφή, άσκηση, τοξικές ουσίες) και γι΄ αυτό μπορεί σε μεγάλο ποσοστό να προληφθούν.
Αυτό εξηγεί ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος και προσθέτει: «Έχει αποδειχθεί ότι είναι κοινή η αιτιολογία της γήρανσης και των χρόνιων νοσημάτων (καρκίνος, καρδιαγγειακά, Αλτσχάιμερ, αρθροπάθειες κ.α.): το οξειδωτικό στρες. Εάν προλάβει κανείς τα χρόνια νοσήματα που προκαλούν αναπηρίες ή θάνατο, αυξάνει την επιβίωσή του και σε χρόνια, αλλά και σε ποιότητα ζωής».
Και εξηγεί ότι τρεις είναι οι παράγοντες του περιβάλλοντος που προκαλούν οξειδωτικό στρες:
* Η κακή διατροφή
* Η έλλειψη άσκησης
* Οι τοξικές ουσίες
Διατροφή και οξειδωτικό στρες
«Η διατροφή είναι ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας, γιατί γίνεται συνεχώς», λέει ο κ. Καφάτος. «Αυτό φαίνεται καθαρά στη μελέτη των 7 χωρών, που άρχισε πριν από πενήντα χρόνια και συνεχίζεται. Και στη νέα έρευνα του 2010 αναμένεται μεταξύ 16 πληθυσμών να είναι οι Κρήτεςμε την απλή και υγιεινή διατροφή των χόρτων και των οσπρίων- ο πληθυσμός με τους περισσότερους επιζώντες. Το 2000 είχε βρεθεί να είναι το 23% των Κρητών επιζώντες, έναντι του 5% π.χ. των Ιταλών. Εάν μάλιστα οι Κρήτες δεν κάπνιζαν τόσο (σε ποσοστό 55%), το ποσοστό των μακρόβιων θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο».
Άλλη περίτρανη επιδημιολογική απόδειξη είναι η περίπτωση των Φινλανδών, οι οποίοι ελάττωσαν κατά 80% τα εμφράγματα από το 1970 έως σήμερα, χάρη στην εθνική εκστρατεία για καλύτερη διατροφή.
Διατροφή και άμυνα του οργανισμού είναι έννοιες αλληλένδετες. «Ο οργανισμός μας διαθέτει πολλά συστήματα άμυνας κατά του οξειδωτικού στρες», επισημαίνει ο κ. Καφάτος. «Το αμυντικό σύστημα, π.χ., της γλουταθειόνης χρειάζεται το σελήνιο. Άλλα συστήματα θέλουν ψευδάργυρο, βιταμίνη C ή βιταμίνες Β. Εάν δεν έχεις καλή διατροφή, δεν μπορείς να αμυνθείς στο οξειδωτικό στρες και στη γήρανση».
Συμπληρώματα
Τα συμπληρώματα διατροφής δεν σώζουν. «Δεν έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τη μακροζωία, ενώ ορισμένες μεμονωμένες ουσίες σε συμπληρώματα φαίνεται να αυξάνουν το οξειδωτικό στρες», προειδοποιεί ο καθηγητής.
«Φαίνεται ότι οι φυτικές τροφές ελαττώνουν το οξειδωτικό στρες χάρη στη συνεργική δράση πολλών ουσιών, που μας είναι ακόμα σε μεγάλο ποσοστό άγνωστες. Στα πολύ αντιοξειδωτικά χόρτα, π.χ., το 50% των ουσιών τους μας είναι άγνωστο».
Μόνο μέσα από την ποικιλία φυτικών τροφών μπορεί κανείς να πάρει τον αντιοξειδωτικό «οπλισμό» του. «Κάθε τροφή προσφέρει άλλες ουσίες», λέει ο κ. Καφάτος. «Αναλύσαμε 70 είδη άγριων χόρτων και διαπιστώσαμε ότι καθένα είχε διαφορετική σύνθεση σε πολυφαινόλες, ανθοκυανίνες και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες. Οι παλαιότεροι Έλληνες πολύ σοφά αναμείγνυαν πολλά είδη χόρτων στις πίτες τους».
Οι θερμίδες
Πολλές έρευνες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι οι λίγες θερμίδες συνδέονται με τη μακροζωία.
«Από το 1935, ήδη, έρευνες σε ποντίκια έδειξαν ότι όσα παίρνουν τις μισές θερμίδες ζουν διπλάσιο χρόνο», λέει ο κ. Καφάτος. «Για τον άνθρωπο, συνιστούμε να παίρνει μόνο τόσες θερμίδες όσες χρειάζεται για να διατηρεί το βάρος του σε φυσιολογικά όρια. Η παχυσαρκία άλλωστε σχετίζεται με όλες σχεδόν τις χρόνιες ασθένειες».
Τέλος, από τις τοξικές ουσίες, το κάπνισμα και το πολύ αλκοόλ είναι τα πιο βλαβερά.
Ποτέ δεν είναι αργά. «Αν και όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα, η πορεία της γήρανσης μπορεί να ανακοπεί ή να επιβραδυνθεί και στη μέση ηλικία», διαβεβαιώνει ο κ. Καφάτος. «Εάν, για παράδειγμα, σταματήσετε το κάπνισμα στα 50 σας, σε δέκα χρόνια θα έχετε καθαρίσει τον οργανισμό σας από τις τοξικές ουσίες».
Τα 8 «βάρη» του δέρματος...
1 Η ηλικία.
Προκαλεί λέπτυνση του δέρματος, μείωση της ικανότητας των επιδερμικών κυττάρων να πολλαπλασιάζονται και να αυτοεπιδιορθώνονται, ελάττωση της συγκολλητικότητάς τους και μειωμένη δυνατότητα κατακράτησης του νερού.
2 Ηλιοθεραπεία.
Ευθύνεται για το 90% των συμπτωμάτων της πρόωρης γήρανσης. Αρχίζει πολύ νωρίς (γύρω στην ηλικία των 20) από υπερβολική και επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο. Βλάπτει το κολλαγόνο, συσσωρεύει παθολογική ελαστίνη (οπότε παράγονται μεταλλοπρωτεϊνάσες, δηλαδή βλαπτικά ένζυμα που κατακρημνίζουν το κολλαγόνο) και προωθεί την παραγωγή βλαπτικών ελεύθερων ριζών οξυγόνου.
3 Οι συσπάσεις των μυών του προσώπου.
Δημιουργούν μηχανικές ρυτίδες έκφρασης (όπως π.χ. την κάθετη ρυτίδα «της σκέψης» στο μεσόφρυο ή τις κατινωτές των ματιών σε μύωπες που δεν φορούν γυαλιά ή φακούς επαφής).
4 Ο φωτότυπος.
Ανοιχτόχρωμο (με μπλε μάτια) ή λεπτό ξηρό δέρμα είναι πιο ευάλωτο στις ρυτίδες από το λιπαρό ή το σκουρόχρωμο.
5 Η κληρονομικότητα.
Μερικές οικογένειες παρουσιάζουν γρηγορότερα ρυτίδες από άλλες.
6 Το κάπνισμα.
Μειώνει την παραγωγή νέου κολλαγόνου και αυξάνει την παραγωγή βλαπτικών ελεύθερων ριζών οξυγόνου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ρυτίδων. Επιπλέον, οι χρόνιοι καπνιστές έχουν κιτρινόγκριζο χρώμα προσώπου, βαθιές και ακτινωτές ρυτίδες στο άνω και κάτω χείλος και παχύ δέρμα ανάμεσα στις ρυτίδες.
7 Το επάγγελμα.
(π.χ. το δέρμα των προπονητών και των ξεναγών γερνά γρηγορότερα)
8 Το στρες.
Ο πόνος, η δυστυχία ζωγραφίζονται στο πρόσωπο.
...και τα αντίδοτά τους
* Να τρώτε κάθε μέρα 500 - 600 γραμμάρια ανάμεικτα λαχανικά (που σημαίνει δύο σαλάτες και δύο μαγειρεμένα πιάτα λαχανικών). Όσοι δεν τα τρώνε (όπως συχνά τα παιδιά), να τρώνε σούπες (χορτόσουπες, ψαρόσουπες κ.ά).
* Να περιλαμβάνετε πάντα στο πιάτο σας έντονα κίτρινα και πράσινα λαχανικά, λόγω καρετονοειδών και βιταμίνης C αντίστοιχα.
* Να καταναλώνετε απαραιτήτως 4- 5 φρούτα καθημερινά.
* Να κάνετε μέτρια άσκηση τουλάχιστον μία ώρα την ημέρα (2-3 ώρες τα παιδιά).
* Να μην ξεπερνάτε τα 1- 2 ποτηράκια κρασί την ημέρα.
* Να βγάλετε το κάπνισμα από τη ζωή σας.
Αλήθειες και μύθοι για σκευάσματα και επεμβάσεις
Ποιες λύσεις διαθέτει σήμερα η επιστήμη; «Υπάρχουν ήπιες, μέτριες και σοβαρές καταστάσεις γήρανσης του δέρματος», υπογραμμίζει η κ. Μουλοπούλου.
«Όλες έχουν ανάγκη από καλλυντικά και είναι λάθος να μην τα χρησιμοποιούν οι γυναίκες και οι άνδρες μεγάλης ηλικίας, για να έχουν ικανοποιητική εμφάνιση και αίσθημα αυτοεκτίμησης. Στη χρονολογική γήρανση, τα καλλυντικά παίζουν βοηθητικό ρόλο, ενώ πιο ουσιαστική είναι η βοήθεια της επεμβατικής αγωγής. Για την εξωγενή γήρανση, τα νέα είναι πιο ευχάριστα, επειδή αυτή μπορεί να προληφθεί στο μεγαλύτερο μέρος της με προσοχή στην έκθεση στον ήλιο και διακοπή του καπνίσματος».
Πολλά καλλυντικά και επεμβατικές μέθοδοι διαφημίζονται ως «αντιγηραντικά». Υπολογίζεται ότι το 56,1% των Ευρωπαίων και των Αμερικανών τα αγοράζει και ότι η δαπάνη γι΄ αυτά θα ξεπεράσει το 2009 τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ. Τι, όμως, πραγματικά αποδίδει;
Πρόσφατη ανασκόπηση των αντιγηραντικών προϊόντων και μεθόδων, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Αrchives of Dermatology» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τρεις είναι αυτή τη στιγμή οι αντιγηραντικές αγωγές που «τεντώνουν» το δέρμα:
1 Η τοπική εφαρμογή ρετινοϊκού οξέος (παραγώγου της βιταμίνης Α), που είναι το μόνο συστατικό που έχει εγκριθεί από το FDΑ (Υπηρεσία Τροφών και Φαρμάκων των ΗΠΑ), επειδή προάγει τη νεοκολλαγένεση, βελτιώνει το φωτογηρασμένο δέρμα και βοηθά σε ορισμένες περιπτώσεις το χρονογηρασμένο.
2 Η ενδοδερμική έγχυση υαλουρονικού οξέος, μιας ουσίας που υπάρχει φυσιολογικά στο δέρμα.
3 Η εφαρμογή λέιζερ για ανανέωση του δέρματος (resurfacing Lazer). Άλλα προϊόντα που αναφέρονται ως αντιγηραντικά, αλλά δεν έχουν στις περισσότερες περιπτώσεις βιβλιογραφική τεκμηρίωση, είναι:
ΥΔΑΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ.
Προσφέρουν προσωρινή ωφέλεια.
ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ.
Είναι απαραίτητα για την πρόληψη των ρυτίδων.
ΜΕ ΑΛΦΑ-ΥΔΡΟΞΥΟΞΕΑ.
Δρουν ως υδατικά (όταν έχουν συγκέντρωση έως 10%) ή για πίλινγκ (πάνω από 30-70%), αλλά δεν βοηθούν πολύ στη χρονολογική γήρανση.
ΜΕ ΦΥΤΟΟΡΜΟΝΕΣ.
Έχουν ελαφρά οιστρογονικό αποτέλεσμα, διεγείρουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη και αναστέλλουν την παραγωγή βλαπτικών ενζύμων.
ΜΕ ΑΜΙΝΟΞΕΑ.
Πρόκειται για πολύπλοκη παρασκευή πεπτιδίων, που υποστηρίζεται ότι αποκαθιστούν το κολλαγόνο και αναστέλλουν τις μεταλλοπρωτεϊνάσες.
ΜΕ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ C ΚΑΙ Ε, ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ Q10, ΛΙΠΟΕΙΔΙΚΟ ΟΞΥ, ΝΙΑΣΙΝΑΜΙΔΗ Κ.Α.
Έχουν αντιοξειδωτική δράση, αλλά με αμφιλεγόμενη αποτελεσματικότητα.
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ
